Başkentler sadece yönetim merkezleri değil, aynı zamanda bir ülkenin planlarının, stratejilerinin ve vizyonunun simgesi. Tarih boyunca coğrafya, nüfus yoğunluğu ve siyasi tercihler yeni başkentlerin doğmasına yol açtı.
Brezilya, Kazakistan, Nijerya gibi ülkelerde bu değişiklikler hem yönetimi güçlendirmek hem de geleceğe yatırım yapmak amacıyla yapıldı.
Başkentler Neden Taşınıyor?
Bazı ülkeler, eski başkentlerin artık yetersiz kaldığını ya da stratejik açıdan uygun olmadığını fark ediyor. Bazen coğrafya, iklim veya nüfus yoğunluğu; bazen de yeni yönetimlerin vizyonu başkent değişikliklerine yol açıyor.
Brezilya: Rio’dan Brasilia’ya
1960’ta Brezilya, başkentini Rio de Janeiro’dan Brasilia’ya taşıdı. Amaç, ülkenin iç bölgelerini geliştirmek ve sahil şehirlerindeki yoğunluğu azaltmaktı. Yeni başkent için yarışmalar düzenlendi, üç yıl süren inşaatın ardından Brasilia 21 Nisan 1960’ta açıldı. Bugün, Sao Paulo ülkenin en kalabalık şehri, ama Brasilia yaklaşık 3 milyon nüfusuyla başkent olmayı sürdürüyor.
Kazakistan: İsmi En Çok Değişen Başkent
Kazakistan’ın başkenti 1997’de kuzeydeki Akmola’ya taşındı ve “Astana” olarak adlandırıldı. Şehir, tarih boyunca Akmolinsk, Tselinograd, Akmola, Nursultan ve tekrar Astana isimlerini aldı. Guinness Dünya Rekorları’na “ismi en çok değiştirilen başkent” olarak girdi.
Nijerya: Genç Başkent Abuja
1991’e kadar başkent Lagos’tu. Ancak Lagos’un aşırı kalabalık olması ve Abuja’nın merkezi konumu, Nijerya hükümetini başkenti taşımaya itti. Bugün Abuja, yaklaşık 220 milyonluk ülkenin yönetim merkezi olarak görevini sürdürüyor.
Pakistan: Stratejik Başkent İslamabad
Karaçi’nin stratejik dezavantajları ve nüfus yoğunluğu nedeniyle Pakistan, başkentini 1967’de İslamabad’a taşıdı. Bugün İslamabad, bölgenin öne çıkan başkentlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Moskova: Devrim ve Coğrafya
18. yüzyılda Çar 1. Petro, St. Petersburg’u yeni başkent yaptı. Ancak 1. Dünya Savaşı ve Sovyetler’in kurulmasıyla başkent Moskova’ya taşındı. Bu karar, hem coğrafi avantaj hem de Çarlık simgelerini silme isteği ile alındı.
İran: Tahran’dan Yeni Bir Başkente
Tahran, nüfus baskısı, deprem riski ve çevresel sorunlarla mücadele ediyor. Başkent taşınması planında öne çıkan bölge ise Basra Körfezi’ne yakın alanlar.
Başkent Değişikliklerinin Arkasında Ne Var?
Stanford Üniversitesi’nden Martin Lewis’e göre, başkent değişikliklerinin temel amacı ulusal birliği güçlendirmek ve merkezi yönetimi sağlamak. Brezilya ve Washington örnekleri, bu süreçlerin ne kadar zor ve maliyetli olabileceğini gösteriyor.
En Çok Karıştırılan Başkentler
Çoğu kişi, nüfusu en büyük şehri başkent sanıyor. Örneğin Avustralya’nın başkenti Sydney değil, Canberra. Kanada’da Toronto veya Montreal değil, Ottawa. İsviçre’de Bern başkenttir. Suudi Arabistan’da ise Riyad.
