Yaklaşık 4,6 milyar yıl önce soğuyan gezegenimizin etrafında kalın bir tabaka oluşturan ilk gaz karışımı, metan, hidrojen sülfit ve karbondioksit gibi yanardağların yaydığı maddelerden pek de farklı değildi.
Oksijen Dünya Atmosferinde Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Detayları net olarak bilinmese de yaklaşık 4,3 milyar yıl önce Dünya soğumaya başladı ve uzay kayalarının akışı hafifledi.
Su kütleleri, çeşitli jeokimyasal reaksiyonların gerçekleşmesine yetecek kadar uzun süre birikerek gezegeni çoğunlukla karbondioksit ve nitrojenden oluşan kalınlaşan bir atmosferle bıraktı.
Muhtemelen orada burada volkanik aktiviteden dolayı ara sıra oksijen kokuları yükseliyordu. Ancak tepki vermesi uzun sürmedi ve gezegeni yaklaşık ilk milyar yıl boyunca büyük ölçüde oksijensiz bıraktı.
Büyük Oksidasyon Olayı Nedir?
Dünyanın ilk biyoloji girişimleri, bir dizi molekülü bir arada tutan enerjiyi alıp onu organik materyaller oluşturmak için yeniden kullanmalıydı. Belki de Dünya'nın oluşumundan sonraki yüz milyonlarca yıl içinde, güneş ışığının sağladığı enerjiyi belirli kimyasallardan çeken bir mekanizma tesadüfen ortaya çıktı. Teknik olarak fotosentez olmasına rağmen fazla oksijen bırakan türden değildi.
Görünen o ki, fotosentezin bu 'oksijenik' çeşidi, daha önce olmasa bile 3 milyar yıl kadar önce ortaya çıkmış olabilme ihtimalini taşıyordu. Fotosistem II olarak adlandırılan biyolojik makine, ilkel mikroplara destek vererek, karbondioksit ve suyu yeniden birleştirerek ihtiyaç duydukları yapı taşlarını oluşturmalarına ve cömert bir enerji yüklemesine olanak sağladı.
Yüz milyonlarca yıldır gezegenin okyanuslarında fokurdayan oksijen kabarcıklarına rağmen atmosferde çok az değişiklik oldu. Bu şaşırtıcı oksijen yokluğunun olası bir açıklaması, gökyüzünde kayan meteorların devam eden çiselemesi ve geride en küçük moleküler oksijen izleriyle bile kolayca reaksiyona giren uçucu gazlar bırakmasıdır.
Yavaş artışın nedeni ne olursa olsun, yaklaşık 2,4 milyar yıl önce, oksijen gazı sızıntısı nihayet önemli düzeylere ulaştı ve Büyük Oksidasyon Olayı olarak bilinen duruma yol açtı.
Oksijen Dünya Yaşamı için Ne İfade Etmektedir?
Teorik olarak oksijen oldukça reaktif bir elementtir. Dolayısıyla, oksijenle başa çıkmaya yönelik adaptasyonlar olmazsa, ilk organizmaların çok büyük sayılarda öleceğini hayal etmek kolaydır.
Yaklaşık 600 milyon yıl önce, atmosferimizdeki moleküler oksijen konsantrasyonu yüzde 21 civarına ulaşmıştır.
Tarihin bu dönemi canlıların karmaşıklığının ortaya çıkışına rastlamaktadır. Yüzeyi çizen küresel buzul örtüsünden salınan büyük miktarda besin serpilmesinin aksine, oksijenin ne ölçüde rol oynadığını söylemek zordur.
Dünya Oksijenini Kaybedebilir mi?
Güneş parladığı, bitkiler çiçek açtığı ve fotosentez devam ettiği sürece, gezegenimizin atmosferinde her zaman yeterli miktarda oksijen olacak gibi görünüyor. Ancak bu denge kalıcı değildir.
Yaklaşık bir milyar yıl içinde güneş radyasyonunun karbondioksiti parçalayacak kadar güçlü olacağı tahmin ediliyor. Gaz olmadan fotosentez durma noktasına gelecek ve oksijen, milyarlarca yıl önceki o ilk günlerden bu yana görülmeyen seviyelere düşecektir.
HABER MERKEZİ
