Engelli dostu kentler, engellilerin yaşam kalitesini artırmak, onların günlük yaşamda daha kolay hareket etmelerini sağlamak ve topluma tam katılımlarını desteklemek için tasarlanmış şehirlerdir. Bu tür kentlerde, engellilerin ulaşım, erişim, iş olanakları, eğitim ve rekreasyon gibi alanlarda engellerle karşılaşmamaları için çeşitli önlemler alınır.
Avrupa Birliği, 2010 yılından beri her yıl düzenlendiği yarışmalarla engelli dostu şehir sıralaması yapıyor ve bu konudaki en iyi şehirleri “Access City Award” (Erişilebilir Kent Ödülü) ile onurlandırıyor.
Avrupa Birliği Komisyonu, bu ödülleri verirken aşağıdaki kriterlere dikkat ediyor:
Şehir yaşamının herkes için erişilebilir olması
Kamusal alanların ve çevrenin engelli dostu şekilde düzenlenmiş olması
Toplu taşıma düzenlemeleri
Bilgi ve iletişim erişimi
Sosyal alanlar ve hizmetler
Diğer şehirlerde uygulanabilecek ilham verici projeler
Erişilebilir Kent Protokolü
Erişilebilir Kent Protokolü, engelli vatandaşların şehir içinde yaşam kalitesini arttırmak amacı ile Engelliler Konfederasyonu ve Türkiye Engelliler Meclisi tarafından 31 Mart 2019 seçimlerinde tüm belediye başkanı adaylarına sunulan bir proje. “Engelliler kaldırmak hepimizin desteğiyle, bir sözü, bir imzasıyla gerçekleşebilir” mottosuyla tüm adaylara protokolü imzalamaları için çağrıda bulunan topluluk, şehirleri tüm vatandaşlar için erişilebilir bir biçime dönüştürmeyi hedefliyor.
Engelli Dostu Kentlerin Özellikleri
Türkiye'de engelli dostu kentlerin sayısı giderek artıyor. Bu kentlerde genellikle şunlar bulunur:
Erişilebilir Ulaşım: Engelli dostu kentlerde toplu taşıma araçları ve istasyonları engellilere uygun hale getirilir. Engelli vatandaşların rahatça seyahat edebilmeleri için rampalar, asansörler ve diğer erişilebilirlik önlemleri sağlanır.
Engelsiz Altyapı: Yollar, kaldırımlar, ve diğer kamu alanları engellilerin rahatça hareket edebilmesi için düzenlenir. Tekerlekli sandalye kullanıcıları ve diğer engelli bireyler için engelsiz geçişler ve rampalar oluşturulur.
Engelli Dostu Hizmetler: Engelli bireylerin ihtiyaçlarına yönelik hizmetler sunulur. Bu kapsamda sağlık hizmetleri, eğitim olanakları, istihdam desteği gibi alanlarda özel önlemler alınır.
Farkındalık ve Eğitim: Engellilik konusunda toplumda farkındalık oluşturmak ve engelli bireylerin haklarına saygı gösterilmesini teşvik etmek amacıyla eğitim programları düzenlenir.
Türkiye’deki Engelli Dostu Kentler
Türkiye'de 5 milyondan fazla engelli birey yaşıyor ve sosyal hayatın içinde olabilmeleri için daha fazla çaba harcanması gerekiyor. Şehirlerdeki yollar, toplu taşıma hizmetleri ve kamuya açık alanlar genellikle engelli dostu düzenlemelere sahip değil. Büyük şehirlerde bile, engelli dostu düzenlemelerin yeterince yaygın olmadığı bir gerçek.
Farkındalığı arttırmak için öncelikle engelli bireylerin aileleri ve topluluklarıyla bir araya gelerek çalışmalar yapılabilir. Ayrıca, engelliler için özel mesleki eğitim programları düzenleyerek onların toplumda daha etkin rol almasını sağlayabiliriz. Ancak bu hedeflere ulaşmadan önce, şehirleri engelsiz hale getirmemiz gerekiyor. Bu, engelli bireylerin günlük yaşamlarını daha kolay ve rahat bir şekilde sürdürebilmeleri için temel bir adımdır.
Bu araştırmada yapılan puanlamaya göre Türkiye’nin engel dostu şehirleri aşağıdaki şekilde sıralanmış:
Isparta, Ankara, Bolu, İstanbul, Yalova, Eskişehir, İzmir, Kocaeli, Bilecik, Çanakkale.
Bu şehirlerin yanı sıra birçok kent, engelli dostu önlemler almaya başlamıştır. Bu kentler, engelli bireylerin yaşam standartlarını yükseltmeyi ve topluma tam katılımlarını sağlamayı hedeflemektedir. Türkiye’de engelli dostu şehirler hakkında henüz yeterince araştırma olmayabilir ama farkındalık her geçen gün artıyor. Gelecekte, şehirlerimizin çok daha engelli dostu olacağını görebiliyoruz.
