İşçi Bayramı olarak da bilinen 1 Mayıs, çeşitli ülkelerde farklı şekillerde kutlanmaktadır. Ancak temelde işçi haklarına dikkat çekmek, çalışma koşullarının iyileştirilmesini talep etmek ve işçi sınıfının birlik ve dayanışmasını vurgulamak amacıyla dünyanın birçok yerinde kutlanmaktadır.
İnsanlık, 1. ve 2. Dünya savaşlarını atlattıktan sonra üretim konusunda kendilerini geliştirmişlerdir. Hep daha fazla üretmek ve bu üretileni de diğer ülkelere satarak bir ticaret ağı kurmak en büyük geçim kaynaklarından olmuştu. Toplu savaşların sona ermesi sonrası nüfus oranlarında da ciddi bir artış meydana gelmişti. Durum böyle olunca da devletler tüm nüfusa iş bulamamış ve bir işsizlik krizi oluşmuştur.
Üretimin giderek arttığı 20.yy.da el işçiliği terk edilmiş motorların geliştirilmesiyle büyük üretim tesisleri olan fabrikalar kurulmuştur. Bu noktada ise fabrika oldukça az fakat işsiz nüfus fazlaydı. Bu sebeple işe alınacak işçilere düşük ücret ve kısıtlı haklar uygulanmıştır. İşte bu düşük ücretler ve kısıtlı haklar ise ortaya işçi hakkı problemini ve grevleri çıkartmıştır.
İşçiler günde 12-14 saat aralığında çalıştırılıyordu. 1 Mayıs 1886'da Amerika İşçi Sendikaları Konfederasyonu önderliğinde işçiler günde 12 saat, haftada 6 gün olan çalışma takvimine karşı, günlük 8 saatlik çalışma talebiyle iş bırakma kararı aldılar. Chicago'da yapılan gösterilere yarım milyondan fazla işçi katılmış, olay tüm dünya basınında yer bulmuştu. Luizvil'de 6 binden fazla siyahi ve beyaz işçi, birlikte yürümüş, kültürel engelleri aşmışlardı.
O dönem ırkçılığın zirve yaptığı dönemlerden biriydi. Luizvil'deki parklara, siyahiler giremiyordu. İşçiler, sokaklarda eylemlerini gerçekleştirdikten sonra hep birlikte Ulusal Park'a girmişlerdi. Her eyalet ve kentte, siyah ve beyaz işçilerin birlikte yaptığı gösteriler, gazeteler tarafından ilgiyle karşılanmıştı.
1 Mayıs’ta başlayan bu gösteriler tüm harareti ile devam etti ve 4 Mayıs'ta kanlı Haymarket Olayı'na yol açtı. Uygulanan yasal baskılarla bu gösterinin tekrarlanması engellendi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan İkinci Enternasyonal'de Fransız bir işçi temsilcisinin önerisiyle 1 Mayıs gününün tüm dünyada "Birlik, mücadele ve dayanışma günü" olarak kutlanmasına karar verilmişti.
Bu gösteriler sonrası zamanla 8 saatlik iş günü birçok ülkede resmen kabul edildi. 1 Mayıs böylece işçilerin birlik ve dayanışmasını yansıtan bir bayram niteliğini kazandı. Günümüzde birçok ülkede tatil günü olan 1 Mayıs’ı işçiler büyük kitlelerle kutlasa da bazı ülkeler 1 Mayıs’a sıcak yaklaşmamaktadır. Bu ülkelerden biri de ABD’dir.
Bu işçi hareketlerinin izlerine Türkiye’de ise ilk defa 1905’te rastlandı. İzmir’de yapılan 1 Mayıs kutlamasının 5 yıl ardından, işçi bayramı İstanbul’da da düzenlendi. Birinci Dünya Savaşı’nın yaralarını sarmaya çalışan Osmanlı İmparatorluğu’nda, 1920’deki 1 Mayıs kutlamalarına işgal idaresinin ve Osmanlı hükümetinin yoğun baskılarına karşın birçok işçi katılmıştı.
1970’lere kadar bu süreç kısmen yasaklar ile devam etmiş 1970’li yıllar ise işçilerin meydanları yeniden doldurduğu yıllar olmuştu. 1976 ve 1977’deki 1 Mayıs kutlamalarına katılmak için gelenlerin sayısı İstanbul’un ünlü Taksim Meydanı’nda yarım milyona ulaşmıştı. Fakat 1977’de korkulan olmuş ve bayram havası yerini kan kokusuna bırakmıştı. Dönemin DİSK Genel Başkanı’nın konuşmasının hemen ardından emekçilerin üzerine ateş açılmış, yaşanan panikte 37 kişi hayatını kaybetmiş 200’den fazlası kişi de yaralanmıştı.
1980 askeri darbesi 1 Mayıs’ı da etkilemişti. Bu süreçte 7 yıl boyunca işçi kutlamalarına izin verilmemişti. Sadece 1987’de milletvekillerinden oluşan bir grup Taksim anıtına çelenk bırakabilmişti. 1989 ve 1990’daki kutlama girişimlerinde ise bir işçi hayatını kaybederken bir üniversite öğrencisi felç olmuştu.
2010 yılı ise 1 Mayıs için umutların tekrar yeşerdiği bir dönüm noktası olmuştu. İşçi bayramının yeniden binlerce kişi ile kutlandığı ilk yıldı. Taksim Meydanı’nı 200 bin kişi doldurmuş, görkemli bir kutlama gerçekleştirilmişti.
Fakat 2013’te olaylar yine alevlenmiş kutlamaların yerini yine göz yaşartıcı bombalar ve şiddet almıştı. Sendikaların 1 Mayıs İşçi Bayramı’nı Taksim Meydanı’nda kutlama ısrarı göstericilerle güvenlik güçlerini karşı karşıya getirmiş çok sayıda kişi olaydan etkilenmişti. Ve uzun süredir de Taksim Meydanı’nda kutlama yapılmasına izin verilmemektedir.
