Birçok bilim insanı, depremi önceden tahmin etmenin mümkün olmadığını dile getiriyor. Mutlaka ki inanıyor ve güveniyoruz. Ancak hayatımızı pek çok alanda kolaylaştıran yapay zekâ, belki depremler için de bize bir çıkış yolu gösterebilme şansına sahip. Çünkü dünya, kendi dilinde de olsa, sallanmadan önce yüksek sesle ve net bir şekilde konuşuyor veya homurdanıyor. Bu homurdanmaları kaydeden bilim insanları ise depremin dilini anlayabilmek için yapay zekâya başvuruyor.
Örneğin Çin, yapay zekâdan elde ettiği verilerde, deprem öncesinde iyonosferdeki elektronların yoğunluğunda büyük düşüşler yaşandığını fark etti. Bu çalışmalar, Çin tarafından uzaya gönderilen uydulardan alınan verilerle de desteklendi.
Ve nihayetinde ciddi şekilde hayrete düşürecek bazı sonuçlar ortaya çıktı. 2021 ve 2022 yıllarında Çin’de meydana gelen depremler, iki hafta öncesinden yüksek doğruluk payı ile saptanabildi!
İsrail’de de benzer gelişmeler yaşandı. Kudüs İbrani Üniversitesinden bir ekip, deniz altından geçen fiber optik kabloları kullanarak olası bir depremin 48 saat öncesinden saptanabildiğini duyurdular.
Ve Japonya… Büyük depremlere karşı ileri teknolojilere sahip olan Japonya’daki bilim insanları ise yine yapay zekâyı kullanarak deprem bölgeleri üzerindeki su buharı değişikliklerinden önemli veriler kaydediyorlar. Japon bilim insanlarının tahminleri doğrultusunda elde edilen veriler, depremi önceden yüzde 70 doğruluk payı ile haber verebiliyor.
Bizdeki duruma gelirsek, Geçtiğimiz yıllarda olası depremleri önlemeye yönelik bir açıklama yapan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Şamil Şen, depremlerle ilgili bazı konularda yapay zekâdan yardım alınabileceğine dikkat çekti.
Prof. Dr. Şamil Şen, İstanbul’daki nüfus azaltma planları ve afet koordinasyonun yapay zekâ ile yapılması gerektiği yönünde bir görüş ortaya koydu.
Şen, yapay zekâ ile deprem fay kuşaklarını, deprem olması muhtemel alanların aktivitesini, akustik sistemlerini inceleyip, bunlardan modeller oluşturup, bu verileri yapay zekâ sistemleriyle makineye öğretip, daha sonra bu verilerden yararlanabileceğini söyledi.
Yapay zekâ sistemleri ile ayrıca binaların sağlam olup olmadığı çok daha hızlı bir şekilde analiz edilebilir. Pekala bu çalışmaların yapılabilmesi için öncelikle bu yönde bir irade ortaya koyularak karar alınması gerekiyor. Ancak vakit dar ve az zamanda çok iş yapılması gereken bir süreçteyiz.
Yıkıcı ve geleceği apaçık belli olan bir afetin ansızın bizi yakalamasını beklemeden hızlıca önlem alınması şart olarak gözüküyor...
Yazarımız Burak BALCI'nın 17 Mart 2023 tarihli yazısından derlenmiştir.
