Tromboz, halk arasında bilinen adıyla kan pıhtılaşması, bir kan damarı içinde pıhtı (trombüs) oluşması sonucu kan akışının kısmen ya da tamamen engellenmesi durumudur. Vücudun çeşitli bölgelerinde oluşabilen bu pıhtılar, hayati organlara ulaşarak felç, kalp krizi veya akciğer embolisi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Trombozun Türleri Nelerdir?
Tromboz, pıhtının oluştuğu damarın türüne göre ikiye ayrılır:
Derin Ven Trombozu (DVT): Genellikle bacaklardaki derin toplardamarlarda gelişir. Uzun süre hareketsiz kalmak veya cerrahi sonrası dönemde sık görülür.
Arteriyel Tromboz: Kalpten çıkan atardamarlarda meydana gelir. Kalp krizi ve iskemik inme gibi durumların başlıca nedenlerindendir.
Kan Pıhtılaşmasının Belirtileri
Trombozun semptomları pıhtının bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterir. En yaygın belirtiler şunlardır:
-
Etkilenen bacakta ağrı, şişlik ve sıcaklık hissi
-
Göğüs ağrısı, nefes darlığı
-
Baş dönmesi, konuşma bozukluğu
-
Uyuşma, kas zayıflığı
-
Ciltte solukluk veya renk değişimi
-
Mide bulantısı veya kusma
-
Bu belirtiler, özellikle ani gelişiyorsa acil tıbbi müdahale gerektirir.
Tromboza Neden Olan Risk Faktörleri
Trombozun gelişimi genellikle üç temel mekanizmayla açıklanır: damar duvarında hasar, kan akımında yavaşlama ve pıhtılaşma eğiliminde artış. Bunlara katkıda bulunan başlıca risk faktörleri şunlardır:
-
Uzun süre hareketsiz kalma (ör. uzun yolculuklar)
-
Kalp-damar hastalıkları
-
Aşırı kilo (obezite)
-
60 yaş ve üzeri olmak
-
Sigara kullanımı
-
Yüksek tansiyon ve kolesterol
-
Doğum kontrol hapları (özellikle östrojen içerenler)
-
Kanser ve kemoterapi tedavisi
-
Genetik pıhtılaşma bozuklukları
-
Otoimmün ve inflamatuar hastalıklar
Tanı Yöntemleri
Tromboz tanısında fizik muayenenin yanı sıra çeşitli görüntüleme ve laboratuvar testleri kullanılır:
Ultrasonografi: Derin ven trombozu için en sık başvurulan yöntemdir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve MR Anjiyografi: Özellikle göğüs bölgesindeki pıhtıların saptanmasında etkilidir.
D-dimer testi: Kanda pıhtı oluşumunu gösteren bir biyobelirteçtir.
Venografi veya anjiyografi: Daha ileri görüntüleme için başvurulabilir.
Tromboz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tromboz tedavisi, pıhtının büyümesini engellemek ve yeni pıhtı oluşumunu önlemek amacıyla planlanır. Temel yaklaşımlar şunlardır:
Antikoagülan (kan sulandırıcı) ilaçlar: En yaygın tedavi yöntemidir.
Trombolitik tedavi: Pıhtının eritilmesi için kullanılır, genellikle ciddi vakalarda tercih edilir.
Cerrahi müdahale (trombektomi): Gerekli durumlarda pıhtı doğrudan çıkarılabilir.
Stent uygulamaları: Damardaki kan akışını yeniden sağlamak için kullanılabilir.
Önlem Almak Mümkün mü?
Trombozun önlenmesi için risk faktörlerinin kontrol altına alınması büyük önem taşır. Hareketli bir yaşam tarzı, sağlıklı beslenme, sigaradan uzak durma ve düzenli sağlık kontrolleri, pıhtı oluşum riskini önemli ölçüde azaltabilir.
