SİBEL BAY
Büyük kara delikler her zaman büyük galaksilerin kalbinde yer almayabilir. Son gözlemler, bazılarının cüce gökadaların merkezlerinde bulunduğunu göstermektedir.
Galaksimizin kalbindeki kara delik aç bir canavardır. Bu süper yoğun madde çukurunun ağırlığı 4 milyon güneş kadardır. Yerçekimi o kadar güçlüdür ki etrafındaki neredeyse her şeyi yutmuştur ve yedikçe daha da ağırlaşıyor.
Benzer süper kütleli kara delikler neredeyse bilinen tüm galaksilerin merkezlerinde bulunur. Her birinin güneşimizinkinden binlerce, milyonlarca, hatta bazen milyarlarca kat daha büyük bir kütlesi var. Onlarca yıldır bilim insanları bu tür kozmik Kammapaların yalnızca büyük galaksilerde bulunabileceğini düşünüyordu. Sonuçta yalnızca büyük galaksilerin bu canavarları beslemeye yetecek kadar maddeye sahip olduğu düşünülüyordu.
Kara Delikler Nedir?
Yaklaşık yirmi yıl önce, en eski kara deliklerin bilgisayar modelleri tuhaflıklar ortaya çıkarmaya başladı. Bu modellerde büyük kara delikler beklenmeyen yerlerde ortaya çıktı. Pek çok bilim insanı bu uyumsuzlukların şans eseri olduğunu düşünüyordu. Ama diğerleri o kadar emin değildi. Bu tür tuhaflıkların göz ardı edilmemesi gerektiğini düşünüyorlardı.
Artık teleskoplar birçok tuhaf kara deliğin işaretlerini ortaya çıkardı. Bunlara en küçük galaksilerdeki büyük olanlar da dahildir. Bu kara deliklerin bazıları şaşırtıcı bir şekilde galaksilerinin çekirdeğinde bile yer almıyor gibi görünüyor. Daha da ilginci, gökbilimciler galaksilerinin kenarlarında dolaşan kara deliklerin kanıtlarını tespit ettiler. Nadir durumlarda bazıları galaksilerinden tamamen atılmış gibi görünüyor.
Ama belki de bu kara delikler sadece tuhaf şeyler değildir. Belki de aslında onlar evrenimizin hikayesinde büyük oyunculardır. Eğer öyleyse, en büyük gizemlerden birinin araştırılmasına yardımcı olabilirler. Bu kozmik Kammapalar nasıl gelişti?
Küçük Galaksilerde Büyük Kara Delikler Olabilir
Kara deliklerin nasıl bu kadar büyüdüğüne dair mevcut anlayışımız buna benzer. Erken evrende bebek galaksilerin çekirdeklerinde bebek kara delikler vardı. Zamanla galaksiler büyüdü, birbirine çarptı ve birleşti. Bunu yaparken galaksiler yeni yıldızlardan, gazdan ve tozdan oluşan yığınları üstlenmeye başladı. Bu arada merkezlerindeki kara delikler birleşerek yeni materyallerle beslendiler.
Sonuç olarak galaksiler büyüdükçe merkezdeki kara delikler de büyüdü.
Gariplikleri İncelemek
Eğer ilk kara delikler devasa gaz bulutlarının çökmesinden oluşmuşsa, cüce galaksilerde gezginlerin oldukça nadir olması gerekir. Çünkü bir gaz bulutunu kara deliğe dönüştürmek oldukça zordur. Bu da onu nadir görülen bir olay haline getirmelidir. Eğer ilk kara delikler çöken yıldızlardan kaynaklanıyorsa, bunların daha yaygın olması gerekir. Bunun nedeni, yıldızların oldukça kolay bir şekilde kara deliklere dönüşebilmesidir.
Gezginlerin işaretleri ortaya çıkmaya devam ediyor. Bu durum araştırmacıların bulut çökmesi fikrinden uzaklaşmasına neden oluyor. Ancak bilim insanları yalnızca ilk kara deliklerin nasıl oluştuğunu bilmek istemiyor.
Gezici kara delikleri olan tek galaksiler cüce galaksiler değil. Bazı büyük galaksilerin de bunlara sahip olduğu görülüyor. Ve bu gezginlerin ya da haydutların bazıları, ev sahibi galaksiler boyunca cüce galaksilerdeki gezginlerin 10 katı hızda uçuyor gibi görünüyor.
Bu tür hızlı koşan haydutlar Bellovary'ninki gibi modellerde ortaya çıktı. Birkaç yıl önce Hubble Uzay Teleskobu ve diğer gözlemevleri de büyük bir kara deliğin galaksisinin kenarına fırlatıldığına dair kanıtlar gördü. Bu yılın başlarında Hubble ve Keck Gözlemevi etkileşim halindeki üçlü süper kütleli kara deliklerin sonuçlarını görmüş olabilir. İçlerinden biri galaksisinden atılmış gibiydi.
Bilim adamlarının hepsi bu verileri haydut kara deliklerin var olduğuna dair kanıt olarak kabul etmedi. Ama eğer yaparlarsa, düzenbazlar günümüzün en büyük kara deliklerinin nasıl büyüdüğünü açıklamaya yardımcı olabilirler.
Gökbilimcilerin yavaş hareket eden birçok gezgin bulduğunu hayal edin. Bu kara delikler muhtemelen başkalarıyla etkileşime girmemiştir. Aksi takdirde ekstra bir hız coşkusu yakalayabilirlerdi. Gökbilimciler başkalarıyla etkileşime girmeyen çok sayıda kara delik bulursa bu, büyük kara delikler arasındaki etkileşimlerin nadir olduğu anlamına gelebilir. O halde büyük kara delikler arasındaki birleşmelerin nadir olduğu sonucu çıkar. Ve bu, bilim adamlarının süper kütleli kara deliklerin tekrarlanan birleşmeler yoluyla büyüdüğü yönündeki mevcut fikrine gölge düşürecektir.
Şimdi tam tersini hayal edin. Çok sayıda süper kütleli kara delik, galaksilerinin merkezlerinden fırlatılıyor. Bu, kara delik etkileşimlerinin oldukça yaygın olduğunu gösteriyor. Buna karşılık kara delik birleşmeleri de muhtemelen yaygın olacaktır. Bu, en büyük kara deliklerin nasıl ortaya çıktığına dair mevcut birleşme teorisini destekleyecektir.
Bu animasyonda iki galaksi çarpışana kadar defalarca birbirine çarpıyor. Galaksilerin merkezindeki kara delikler (siyahla çevrelenmiş beyaz noktalar) da dansa katılıyor. Sonunda, birleşen kara delik yeni galaksinin çekirdeğinden çok uzağa, muhtemelen galaksinin tamamen dışına atılır.
