Oyun kâğıtları, dünya genelinde en çok kullanılan ve kültürel açıdan zengin bir geçmişe sahip nesnelerden biridir. Tarihçesi 10. yüzyıl Çin’ine kadar uzanan oyun kartlarının ilk yazılı izleri, Tang Hanedanlığı (MS 618-907) dönemine dayanır.
O dönemde “zar kâğıdı” olarak adlandırılan kartların varlığı, matbaanın icadıyla birlikte hızla yayılmıştır. Song Hanedanlığı (MS 960-1279) döneminde, bu kartlar hem kemik veya fildişinden yapılan oyunlara hem de karmaşık tasarımlı kâğıt kartlara dönüşmüştür.
İpek Yolu ile Oyun Kartları Batıya Yayıldı
Oyun kartları, Song Hanedanlığı döneminde İpek Yolu ticaret yolları sayesinde batıya doğru yol aldı. 14. yüzyılda Memlük Sultanlığı’nın kontrolündeki Mısır ve Orta Doğu bölgelerinde önemli bir gelişim gösterdi.
İstanbul’daki Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan 1400’lü yıllara ait Memlük destesi, günümüz iskambil kartlarının öncüsü olarak kabul edilir. Deste; kupalar, madeni paralar, kılıçlar ve polo sopalarından oluşan dört takımı ve her takımda 13 kartı ile modern kartlara oldukça benzer özellik taşır.
Oyun Kartlarının Gelişimi, Kültürel Etkileşimlerle Hızlandı
14. yüzyılın sonlarında Avrupa’ya ulaşan oyun kartlarının gelişimi, ticaret yolları ve kültürel etkileşimlerle hızlandı.
İspanya, Fransa ve İsviçre’den gelen kayıtlar, 1370-1400 yılları arasında kart oyunlarının Avrupa’da yaygınlaştığını gösterir. Bölgelere göre farklı semboller kullanıldı. Alman kartlarında kalp, meşe palamudu, çan ve yaprak, İtalyan kartlarında kupa, kılıç, asa ve madeni para tercih edildi.
Modern Oyun Kartı Tasarımının Doğuşu
Modern iskambil kartlarının temelini Fransızların yaptığı katkılar oluşturur. 1400’lerin sonunda Alman kartlarından esinlenen Fransızlar, pique (maça), coeur (kupa), carreau (karo) ve trèfle (sinek) takımlarını geliştirerek kartların üretimini kolaylaştırdı.
Şablon baskı teknikleriyle daha hızlı ve ekonomik üretim mümkün oldu. Bu gelişmeler kartların Avrupa’da ve dünyada standartlaşmasını sağladı.
