Arthur Conan Doyle’un Sherlock Holmes öyküleri sadece edebiyat dünyasının yanı sıra, matematiğin ve ekonominin gelişiminde de başat bir rol oynamıştır. Holmes ve onun zeki düşmanı Profesör Moriarty’nin mücadele ettiği sahneler, John von Neumann ve Oskar Morgenstern’i oyun teorisini geliştirme sürecine rehberlik etmiştir.
Özellikle Doyle’un “The Final Problem” hikâyesindeki bir bölüm, stratejik karar alma sorunlarına doğrudan ilham kaynağı olmuştur.
Holmes ve Moriarty’nin Stratejik Karşılaşması
Öyküde Holmes Dover’a giden bir trene atlar ve Moriarty peşine düşer. Holmes’ün treni yol süresince Canterbury’de durunca, Moriarty, “Holmes’ün inmesini bekleme ya da Dover’a kadar devam etme” gibi önemli bir karar almak durumunda kalır. Holmes de kendi hareketlerini bu doğrultuda planlamak zorunda kalır. Bu karşılıklı akıl yürütme zinciri, iki tarafı da stratejik bir çıkmazda bırakır.
Minimax ve Stratejik Düşünme Nedir?
Von Neumann’ın 1928’de geliştirdiği minimax ilkesi tam olarak bu tür durumlar için kullanılmaktadır. Bir oyuncu, rakibinin en büyük zararı vermeye çalıştığını kabul ederse kendi kazancını en iyi duruma çevirebilir.
Holmes ve Moriarty’nin karşılaşması, taş–kâğıt–makas oyunundaki gibi kararların rastgele ve tahmin edilemez olmasının önemini ortaya koymaktadır.
Senaryoların Sayısal Analizi
Holmes ve Moriarty’nin Dover veya Canterbury arasında bulunduğu seçimler dört ana senaryo ile somutlaştırılmaktadır. Her senaryoya sayısal değerler atanır, yüksek değerler avantajı, düşük değerler ise kaybı ifade eder. Holmes’ün ve Moriarty’nin seçenekleri arasında net bir kazanan strateji bulunmaz, en güvenli yol, davranışları rastlantısal biçime getirmektir.
Oyun Teorisi ve Holmes’ün Önemi Nedir?
Von Neumann ve Morgenstern, Holmes’ün karşı karşıya kaldığı bu stratejik çıkmazı matematiksel olarak çözmüş ve minimax ilkesini somut bir örnekle açıklamışlardır.
Holmes ve Moriarty’nin hikâyeleri, oyun teorisinin erken dönem geliştirme sürecine katkı sağlayarak, stratejik düşünmenin edebiyatla matematik arasında nasıl bir köprü kurabileceğini ifade etmiştir.
