Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) çatısı altında yürütülen topraksız dikey tarım çalışmaları, enerji verimliliği ve su tasarrufu sağlayan yöntemleriyle geleceğe umut oluyor.
Bu yöntem, bitki üretiminde yüksek verimlilik sağlarken aynı zamanda çevresel kaynak kullanımını da minimize ediyor.
Yaklaşık 2,5 yıldır süren çalışmalar sonucunda 95 prototip geliştirilerek her bitki türü için ideal olabilecek dikey tarım cihazları tasarlandı.
Bu sayede 20 farklı bitki türü, optimum üretim koşullarında yetiştirilebiliyor.
Topraksız dikey tarım, küresel ısınma, iklim değişiklikleri ve doğal afetler gibi çevresel tehditlerin bitki üretimi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla kapalı alanlarda uygulanan kontrollü tarım yöntemlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Bu yöntemle enerji, su, ışık, sıcaklık ve bitki besin maddeleri gibi temel üretim unsurları hassas şekilde kontrol altına alınabiliyor.
Böylece sürdürülebilir bir üretim sağlanırken yüksek verim elde etmek mümkün hale geliyor.
42 Metrekarede 750 Bitki Üretimi
TENMAK Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) Tarım ve Gıda Araştırmaları Grubu Ziraat Yüksek Mühendisi Aydın Ozan Çetintaş, yaptığı açıklamada, “TENMAK NÜKEN İklimlendirme Ünitesinde 42 metrekarelik bir alanda 750 adet bitki yetiştiriyoruz” dedi.
Sistemin 50-60 santimetrelik aralıklarla kurulduğunu belirten Çetintaş, üretimde bu mesafelerin bitkinin türüne göre ayarlanabileceğini ifade etti.
Çetintaş, “Bu tesiste AR-GE kule dizilimi bulunuyor. Bu haliyle yaklaşık olarak 1500 bitkiye kadar üretim mümkün. 40 metrekarelik bir alan düşünüldüğünde oldukça verimli bir sistem ortaya çıkıyor. Dikey yetiştiricilik, dünyada uzun süredir uygulanıyor; Türkiye’de ise bazı pilot bölgelerde deneme aşamasında. Topraksız üretimde kökler açıkta bulunuyor ve su-gübre karışımı doğrudan köklere ulaşıyor. Minimum enerji ve su tüketimiyle bitkiler hızlı şekilde gelişiyor” diye konuştu.
Çetintaş, sistemin enerji ve su tasarrufu sağladığını ve çevresel faktörlerin kontrolü sayesinde yüksek verimlilik elde edildiğini de vurguladı.
Klasik tarım ile dikey tarım arasındaki farkı açıklayan Çetintaş, “Köke doğrudan gelen su ve gübre sayesinde bitkiler çok daha hızlı ürün veriyor. Standart 40 metrekarelik alanda marul üretiminde 350-500 bitki yetiştiriliyorken, geliştirdiğimiz sistemle aynı alanda 2 metre kule yüksekliğinde 750 bitkiye ulaşabiliyoruz. Daha sık dikim yapılan senaryolarda ise 5 bin bitkiye kadar çıkmak mümkün” dedi.
Çetintaş, TENMAK NÜKEN bünyesindeki sistem için patent başvurusu yaptıklarını belirterek, “Patent başvurusunun amacı, geliştirdiğimiz ürünü Türkiye’deki PVC ve damla sulama borularıyla uyumlu hâle getirip yerli üretime kazandırmak” ifadesini kullandı.
Sistemin yurt dışı ürünlerine göre daha düşük maliyetle üretildiğini söyleyen Çetintaş, “Geliştirdiğimiz ürün, efektif ve çiftçi dostu bir yapıya sahip. Bitki başına maliyet yaklaşık 200-250 lira, amortisman süresi ise 1-1,5 yıl. Kapalı ortamda kontrollü üretim yapabildiğimiz her bölgede yıl boyunca verim alınabilir” dedi.
TENMAK NÜKEN, Uluslararası Arenada Yetkinliğini Gösteriyor
TENMAK NÜKEN Tarım ve Gıda Araştırmaları Grup Sorumlusu Dr. Kadriye Yaprak Kantoğlu da kurumun misyonunu açıklayarak, “TENMAK, nükleer teknikleri barışçıl amaçlarla tüm bilimsel disiplinlerde uyguluyor. Tarım ve gıda alanındaki araştırmalar Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından takip ediliyor ve Türkiye’de de bu çalışmalar TENMAK tarafından yürütülüyor” dedi.
Kantoğlu, “1980’lerden beri bitki ıslahı, gıda güvenliği, bitki besleme ve koruma alanlarında nükleer teknikler kullanarak çalışmalar yapıyoruz. Tarım Bakanlığı, üniversiteler ve özel sektörle ortak projeler geliştiriyor ve Türkiye tarımına katkı sağlamaya çalışıyoruz” ifadelerini kullandı.
TENMAK NÜKEN’in laboratuvarlarının uluslararası iş birliği merkezi haline geldiğini de vurgulayan Kantoğlu, “Bölgesel olarak diğer ülkelere eğitim ve araştırma desteği sağlıyoruz. Bu, Türkiye adına TENMAK’ın yetkinliğini gösteren çok önemli bir gelişme” değerlendirmesinde bulundu.
