NECMETTİN KURUCU
Ceers-2112 adı verilen uzak sistem, James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanan uluslararası bir ekip tarafından tespit edildi.
Ana galaksimiz gibi, yeni keşfedilen ceers-2112 de çubuklu sarmal bir galaksidir ve şu anda türünün şimdiye kadar gözlemlenen en uzak galaksisidir. Yapının ortasındaki bar yıldızlardan oluşuyor.
Ceers-2112, büyük patlamanın (13,8 milyar yaşında olduğu tahmin edilen) evreni yaratmasından kısa bir süre sonra oluşmuştu ve galaksinin kendine özgü yapısı 2,1 milyar yıl sonra zaten mevcuttu.
Evrenin ilk günlerinden bu yana Dünya ile nesneler arasındaki mesafe göz önüne alındığında, Webb gibi teleskopların uzak kozmostan gelen ışığı gözlemlemesi, geçmişe de ışık tuttu.
Araştırmanın başyazarı Luca Costantin yaptığı açıklamada, "Beklenmedik bir şekilde bu keşif, bizimkine benzeyen galaksilerin 11.700 milyon yıl önce, yani Evren'in ömrünün sadece yüzde 15'ine sahip olduğu bir zamanda var olduğunu ortaya koyuyor" dedi.
Gökbilimciler, diğer galaksilerin çok daha düzensiz olduğu bir zamanda bu kadar iyi düzenlenmiş ve yapılandırılmış bir galaksiyi gördüklerinde şaşırdılar. Samanyolu'nun kozmik bölgesinde devasa sarmal gökadalar yaygın olsa da, durum her zaman böyle değildi.
Webb'in son derece hassas ışık algılama yetenekleri sayesinde mümkün olan bu keşif, bilim adamlarının galaksi oluşumu ve evrenin başlangıç aşamaları hakkındaki anlayışlarını değiştiriyor.
Riverside'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacı olan çalışmanın yazarlarından Alexander de la Vega, "Ceers-2112'nin bulunması, erken evrendeki galaksilerin Samanyolu kadar düzenli olabileceğini gösteriyor. Bu şaşırtıcı çünkü galaksiler erken evrende çok daha kaotikti ve çok azı Samanyolu'na benzer yapılara sahipti." dedi.
Bulguları detaylandıran bir çalışma 8 Kasım’da Nature dergisinde yayınlandı.
Çubuklu Sarmal Gökadaların Erken Evrimi
Gökbilimciler, Samanyolu gibi çubuklu sarmal gökadaların, evren şu anki yaşının en az yarısına ulaşana kadar ortaya çıkmadığını düşünüyorlardı çünkü gökadalardaki devasa yıldız topluluklarının merkezi çubuklar oluşturabilmesi için birkaç milyar yıllık galaktik evrimin gerektiğine inanılıyordu.
Çubuklar, Samanyolu'nda olduğu gibi sarmal galaksilerdeki yıldızların düzenli bir şekilde dönmesiyle şekilleniyor. Şimdiye kadar gökbilimciler, erken galaksilerin çubukların oluşması veya sürmesi için yeterli stabiliteye sahip olduğuna inanmıyorlardı.
Ancak de la Vega, ceers-2112'nin keşfinin bu evrimin yalnızca yaklaşık 1 milyar yıl veya daha kısa sürdüğünü öne sürdüğünü söyledi.
De la Vega, "Neredeyse tüm çubuklar sarmal gökadalarda bulunur. Ceers-2112'deki çubuk, galaksilerin daha önce düşündüğümüzden çok daha hızlı olgunlaştığını ve düzenli hale geldiğini gösteriyor; bu da galaksi oluşumu ve evrim teorilerimizin bazı yönlerinin revizyona ihtiyacı olduğu anlamına geliyor." dedi.
Karanlık Maddenin Araştırılması
De la Vega, gökbilimcilerin, en eski gökadalarda bulunan karanlık madde miktarını hesaba katarak gökadaların nasıl oluştuğuna ve evrimleştiğine ilişkin teorik modellerini değiştirmeleri gerektiğine inanıyor.
Karanlık madde aslında hiçbir zaman tespit edilmemiş olsa da, evrendeki toplam maddenin yüzde 85'ini oluşturduğuna inanılıyor ve bu, Avrupa Uzay Ajansı'nın Öklid teleskopunun haritalamak üzere tasarladığı bir şey. Çubukların oluşumunda karanlık madde rol oynamış olabilir.
Keşif ayrıca, en eski galaksilerin çok daha küçük olmasına rağmen, erken galaksilerde çubukların tespit edilebileceğini de öne sürüyor.
De la Vega, "Ceers-2112'nin keşfi, genç evrende daha fazla çubuğun keşfedilmesinin önünü açıyor. Başlangıçta, Ceers-2112 gibi galaksilerdeki çubukların özelliklerini tespit etmenin ve tahmin etmenin ölçüm belirsizlikleriyle dolu olacağını düşündüm. Ancak James Webb Uzay Teleskobu'nun gücü ve araştırma ekibimizin uzmanlığı, çubuğun boyutu ve şekli konusunda güçlü kısıtlamalar getirmemize yardımcı oldu." dedi.
