Alegori

Mehmet KÜÇÜKEKEN'in 7 Aralık 2023 tarihli yazısı: Alegori

Alegori, "aksini söylemek" veya "örtülü dil" anlamına gelen Yunan ve Latince terimden (allegoria) oluşur.

Alegori, bir gerçekliği veya kavramı, başka bir gerçeklik veya kavram aracılığıyla simgeleyerek anlatma biçimidir. Bir başka deyişle, alegori, gerçekte var olan bir şeyin, gerçekte var olmayan bir şeyle benzeştirilmesidir. Bu benzetme, genellikle bir kişi, hayvan, bitki veya nesneyle yapılır.

Alegori, edebiyat, sanat ve felsefede yaygın olarak kullanılan ve önemli bir yere sahip olan bir anlatım biçimidir. Alegoriyi kullanarak, gerçekliği daha zengin ve anlamlı bir şekilde ifade etmek mümkündür.

Alegori, edebiyat, sanat ve felsefede yaygın olarak kullanılan bir anlatım biçimidir. Edebiyatta, genellikle roman, şiir ve fabl gibi türlerde görülür. Sanatta, özellikle resim, heykel ve mimaride kullanılır. Felsefede ise, genellikle kavramları açıklamak için başvurulan bir yöntemdir.

Alegori, genellikle iki düzeyde anlaşılır:

1.       Gerçeklik düzeyi: Alegorinin yüzeysel düzeyidir. Bu düzeyde, alegorideki olaylar ve kişiler gerçek bir olay veya kişi olarak algılanır.

2.       Anlam düzeyi: Alegorinin daha derin düzeyidir. Bu düzeyde, alegorideki olaylar ve kişiler, gerçekte simgelediği kavramları temsil eder.

Örneğin, Ezop Masalları'nda geçen "Kurt ve Kuzu" fablında, kurt ve kuzu gerçek hayvanlardır. Ancak bu fabl, aynı zamanda güç ve zayıflık kavramlarını da simgelemektedir. Kurt, gücü; kuzu ise zayıflığı temsil eder.

Alegori, hem okuyucunun hem de yazarın hayal gücünü harekete geçiren bir anlatım biçimidir. Okuyucu, alegoriyi yorumlayarak, kendi anlamını keşfeder. Yazar ise, alegoriyi kullanarak, gerçekliği daha zengin ve anlamlı bir şekilde ifade edebilir.

Alegorinin Özellikleri

Alegori, aşağıdaki özelliklere sahiptir:

*İki düzeyli bir yapıya sahiptir: Alegori, gerçeklik düzeyi ve anlam düzeyi olmak üzere iki düzeyden oluşur.

*Simgelemeye dayanır: Alegori, gerçekte var olan bir şeyin, gerçekte var olmayan bir şeyle benzeştirilmesidir.

*Açık uçludur: Alegori, okuyucunun yorumuna açıktır.

Alegorinin Türleri

Alegori, aşağıdaki türlere ayrılabilir:

·         Basit alegori: Bir gerçekliğin, tek bir kavramla simgelendiği alegoridir. Örneğin, "Yılan ve Kurbağa" fablında, yılan kötülüğü, kurbağa ise masumiyeti temsil eder.

·         Karmaşık alegori: Birden fazla gerçekliğin, birden fazla kavramla simgelendiği alegoridir. Örneğin, "Prens ve Prenses" masalında, prens iyiliği, prenses ise güzelliği temsil eder.

·         Ulusal alegori: Bir ülkenin, bir kavramı temsil eden bir kişi veya nesneyle simgelendiği alegoridir. Örneğin, İstiklal Marşı’nda; Türkiye, ‘’Vatan’’ kavramıyla simgelenir.

Alegorinin Örnekleri

Edebiyat alanında, alegorinin kullanıldığı bazı örnekler şunlardır:

·         Ezop Masalları

·         La Fontaine Masalları

·         İlahi Komedya (Dante Alighieri)

·         Don Kişot (Miguel de Cervantes)

·         Yüzyıllık Yalnızlık (Gabriel Garcia Marquez)

Sanat alanında, alegorinin kullanıldığı bazı örnekler şunlardır:

·         Leonardo da Vinci'nin "Son Akşam Yemeği" tablosu

·         Rembrandt'ın "Güneş ve Ay" tablosu

·         Michelangelo'nun "Davud" heykeli

Felsefe alanında, alegorinin kullanıldığı bazı örnekler şunlardır:

·         Platon'un "Mağara Alegorisi"

·         Aristo'nun "Ahlak Alegorisi"

·         İmmanuel Kant'ın "Aydınlanma Alegorisi"

·         Karl Marx'ın "Kapitalizm Alegorisi"

Askeri alanda da alegori, önemli bir yere sahiptir. Askeri doktrinlerde, askeri sembolizmde ve askeri propaganda da alegoriden sıklıkla yararlanılır.

Askeri doktrinlerde alegori

Askeri doktrinler, bir ordunun savaşa hazırlanmasını ve savaşta başarılı olmasını sağlayan temel ilkeleri ve kavramları içerir. Bu doktrinlerde alegoriden, karmaşık askeri kavramları daha anlaşılır hale getirmek için yararlanılır.

Örneğin, "Meşale" alegorisi, askeri liderliği ve cesareti temsil eder. "Kalkan" alegorisi, askeri savunmayı temsil eder. "Kılıç" alegorisi ise, askeri saldırıyı temsil eder.

Askeri sembolizmde alegori

Askeri sembolizm, bir ordunun kimliğini ve değerlerini temsil eden işaretler ve simgelerden oluşur. Bu sembollerde de alegoriden sıklıkla yararlanılır.

Örneğin, "Ay Yıldız" sembolü, Türkiye Cumhuriyeti'nin askeri gücünü ve bağımsızlığını temsil eder. "Atatürk'ün Portresi" ise, Türk askerinin milliyetçilik ve vatanseverlik duygularını temsil eder.

Askeri propagandada alegori

Askeri propaganda, bir ordunun savaş çabalarını desteklemek için kullanılan ideolojik ve psikolojik araçlardan oluşur. Bu propagandada da alegoriden, savaşın haklılığını ve gerekliliğini halka anlatmak için yararlanılır.

Örneğin, "Düşman" alegorisi, bir ordunun savaştığı ülkenin veya tarafın kötü ve tehlikeli bir güç olarak gösterilmesi için kullanılır. "Vatan" alegorisi ise, bir ordunun uğruna savaştığı milli ve manevi değerlerin tümünü ve fedakarlık kavramını ‘’Her Şey Vatan İçin’’ şeklinde ifade eder.

Alegorinin Askeri Alanda Yararları

Alegorinin askeri alanda kullanılmasının aşağıdaki yararları vardır:

1.       Karmaşık askeri kavramları daha anlaşılır hale getirir.

2.       Askeri sembollerin gücünü artırır.

3.       Askeri propagandanın etkisini güçlendirir.

Alegori, askeri alanda önemli bir anlatım biçimidir. Bu anlatım biçimi, askeri doktrinleri, askeri sembolizmi ve askeri propagandayı daha etkili hale getirmeye yardımcı olur.

Son dönemde ise askeri alanda bazı kavramların direkt bir statü grubunu ifade etmesi, geçen sürecin uzunluğundan ve beklentilerin artmasından dolayı kendiliğinden meydana gelen alegori anlatımı olarak tanımlanabilir:

‘’TAZMİNAT’’ alegorisi ‘’ASTSUBAY’’

‘’KADRO‘’ alegorisi ‘’UZMAN ÇAVUŞ’’

‘’YARDIMCI HİZMETLER SINIFI’’ alegorisi ‘’SİVİL MEMUR’’

‘’Bu son dönem alegorileri, beklenen özlük haklarında iyileştirme adımlarının atılması ile özelliklerini gerçekten kaybedecekler mi veyahut gündemde daha uzun süre kalmaya devam mı edecekler?’’ diye sizlerin de benim gibi aklınızın köşesinde bir parça düşündüğünüzün farkındayım.

Ne mi olur?

Hep birlikte yaşayıp, göreceğiz.