Çoğumuz, yazarken ya da günlük işlerde baskın bir elimiz olduğunu fark ederiz. Oysa gözlerimizde de benzer bir durum söz konusudur. Beynimiz, iki gözden gelen görsel bilgiyi işlerken bir gözün bilgisini diğerine göre öncelikli olarak kullanır. Bu göz, “baskın göz” olarak adlandırılır. Diğer gözden gelen bilgiler geri planda kalır ve çoğu zaman günlük yaşamda fark edilmese de bazı alanlarda büyük önem taşır.
Baskın göz, hayatın birçok alanında performansınızı etkileyebilir. Özellikle nişan alma, okçuluk, dart, silah sporları, mikroskop ve teleskop gibi tek gözle kullanılan cihazlarda doğru gözü bilmek, başarı ve doğruluk açısından kritik bir fark yaratır. Sağ elinizi kullanıyor olsanız bile baskın gözünüz sol ise, atışlarınızı sol elinizle yapmak daha isabetli sonuçlar doğurur.
Baskın göz bilgisi, sağlık alanında da önemlidir. Katarakt veya lazer göz ameliyatı gibi durumlarda doktorlar, baskın gözü bilerek tedavi planını en doğru şekilde yapabilir. Bu nedenle baskın gözünüzü bilmek sadece spor veya günlük aktiviteler için değil, ilerideki göz sağlığınız açısından da faydalıdır.
Çocuklar ve Baskın Göz
Baskın göz yalnızca yetişkinler için değil, çocuklar için de önem taşır. Çocuklar yazı yazmayı öğrenirken genellikle el tercihleri yönlendirilir ve çoğu zaman sağ el tercih edilir ancak çocuk anahtar deliğinden bakarken hangi gözünü tercih ediyorsa, bu doğal eğilimin göz ardı edilmesi öğrenme sürecinde zorluklar yaratabilir.
Baskın göz, tıpkı baskın el gibi kolay değiştirilemeyen bir özelliktir. Bu yüzden erken yaşta fark edilmesi ve uygun yönlendirme yapılması önemlidir.
Baskın Gözün Bilimsel Açıklaması Nedir?
Baskın göz, beynin iki gözden gelen veriyi nasıl önceliklendirdiğiyle ilgilidir. Görme sistemi, iki gözün sağladığı bilgiyi birleştirerek derinlik algısı ve stereogörüş oluşturur ancak beynin verimli çalışması için hangi gözden gelen bilgiyi öncelikli olarak kullanacağı belirlenir. Bu öncelik, göz baskınlığını ortaya çıkarır.
Baskın gözler birkaç türe ayrılır:
Motor Baskınlık (Nişan Alma Baskınlığı): Bir nesneye bakarken hangi gözün öncelikli olduğunu gösterir. Çoğu zaman günlük kullanımda en çok fark edilen türdür.
Duyusal Baskınlık: Her iki göz farklı bilgi gönderdiğinde beynin hangi gözün verisini tercih ettiğini belirler. Binoküler rekabet testi ile ölçülür. Test sırasında her göze farklı bir görüntü verilir ve hangi görüntüyü daha net gördüğünüz gözünüzün duyusal baskınlığını ortaya koyar.
Görme Keskinliği Baskınlığı: Gözlerin netlik farkını ifade eder. Bazı kişilerde gözler arasında görme keskinliği farklılıkları bulunur. Daha net gören göz, görme keskinliği baskın göz olarak kabul edilir.
Baskın Gözünüzü Bulmak için Testler
Baskın gözünüzü belirlemenin en yaygın yöntemlerinden biri Miles Testidir. İşte adım adım uygulama şekli:
Uzakta bir nesne seçin (lamba düğmesi, tablo, duvar saati vb.).
İki elinizi üçgen oluşturacak şekilde birleştirip küçük bir delik açın.
Kollarınızı tamamen uzatarak delikten seçtiğiniz nesneye bakın.
Sol gözünüzü kapatın. Nesneyi görüyorsanız sağ gözünüz baskındır; kayboluyorsa sol gözünüz baskındır.
Testi birkaç kez tekrar ederek kesin sonuç elde edin.
Araştırmalar, insanların yaklaşık yüzde 2/3’ünün sağ göz, geri kalanının ise sol göz baskınlığına sahip olduğunu göstermektedir.
Yaklaşık yüzde 7’lik bir kesimde belirgin baskın göz bulunmayabilir. Bu kişilerde göz tercihi alışkanlıkla karışabilir; yani göz baskınlığı yok gibi görünse de bazı durumlarda belirli göz tercih edilebilir.
Baskın Gözün Önemi Nedir?
Baskın göz, beynin görsel bilgiyi verimli işlemesini sağlayan doğal bir özelliktir. Günlük yaşamda çoğu zaman fark edilmese de, bilinçli olarak tespit edilmesi birçok alanda performansı artırır.
Baskın göz bilgisi, özellikle aşağıdaki alanlarda avantaj sağlar:
Spor: Okçuluk, dart, silah atışları ve benzeri nişan gerektiren sporlar.
Bilim ve Optik Cihaz Kullanımı: Mikroskop, teleskop ve tek gözle yapılan ölçümlerde hassasiyet sağlar.
Sağlık: Katarakt ve lazer göz ameliyatı gibi tedavilerde doğru planlama yapılmasına yardımcı olur.
Eğitim ve Öğrenme: Çocuklarda yazı yazma ve görsel yönelimlerde doğru yönlendirme sağlar.
