Cerebral palsy (CP), doğumdan önce, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki erken dönemde beyinde meydana gelen hasar sonucu ortaya çıkan, kalıcı fakat ilerleyici olmayan bir hareket ve duruş bozukluğudur. Türkçede ‘serebral palsi’ ya da ‘beyin felci’ olarak bilinen bu durum, beyindeki hasar, kas tonusu, refleksler, koordinasyon, denge, motor beceriler ve duruş kontrolü gibi alanları etkileyerek çocuğun normal hareket kabiliyetini kısıtlamaktadır.
Cerebral palsy, bireyin yaşamını kalıcı olarak etkileyen nörolojik bir durumdur fakat erken tanı, uygun tedavi ve rehabilitasyon programları ile bu kişilerin bağımsızlıkları artırılabilir ve yaşam kaliteleri geliştirilebilir. Tedavi süreci bireye özel olmalı ve uzun vadeli planlanmalıdır.
Oluşum Sebepleri Nelerdir?
Cerebral Palsy, beynin motor kontrol merkezinde meydana gelen anormalliklerden kaynaklanır ve bu durum genellikle doğum öncesinde, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki erken dönemde gelişen olaylara bağlıdır. Olası nedenleri ise şunlardır:
· Anne karnında geçirilen enfeksiyonlar (örneğin toksoplazma, kızamıkçık)
· Gebelikte oksijen yetersizliği
· Düşük doğum ağırlığı
· Erken doğum (prematürite)
· Doğum sırasında beyin kanaması
· Doğum travmaları
· Yeni doğan döneminde geçirilen ağır enfeksiyonlar ya da sarılık
· Beyin gelişimini etkileyen genetik ya da yapısal bozukluklar sayılabilir.
Cerebral Palsy Türleri Nelerdir?
Spastik CP: En yaygın türdür. Kaslar sürekli serttir ve istemli hareketler sınırlıdır.
Diskinetik (atetozlu) CP: İstem dışı, yavaş ve kıvrımlı hareketler görülür.
Ataksik CP: Denge ve koordinasyon problemleri ön plandadır.
Karma Tip: Birden fazla tipin özelliklerini taşır.
Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve genellikle yaşamın ilk aylarında fark edilmeye başlanır. En yaygın belirtiler şunlardır:
· Kas tonusunda anormallik (çok sert ya da çok gevşek kaslar)
· Motor gelişim gecikmeleri (oturma, emekleme, yürüme gibi)
· Anormal refleksler
· İstem dışı hareketler (atetoz, distoni)
· Denge ve koordinasyon sorunları
· Yutma, konuşma ve görme problemleri
· Bazı durumlarda zihinsel gelişim geriliği
Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Tanı genellikle çocuk gelişimini izleyen doktor tarafından konur ve nörolojik muayene, beyin görüntüleme yöntemleri (MR, BT) ile gelişim testleri tanıyı destekler. Kesin tanı bazen zaman alabilir, çünkü semptomlar çocuğun büyümesiyle daha belirgin hale gelir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Cerebral Palsy'nin kesin bir tedavisi yoktur fakat belirtileri hafifletmek ve çocuğun yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşımla yürütülür ve bazı tedavi yöntemleri şunlardır:
Fizyoterapi: Kas gücünü artırmak, kas sertliğini azaltmak, motor fonksiyonları geliştirmek.
Ergoterapi: Günlük yaşam becerilerini geliştirmek.
Konuşma terapisi: Konuşma, yutma ve iletişim becerileri üzerine çalışmak.
Medikal tedaviler: Kas spazmlarını azaltıcı ilaçlar, botulinum toksini (Botox) enjeksiyonları.
Cerrahi müdahaleler: Kas veya tendon gevşetme, ortopedik düzeltmeler.
Yardımcı cihazlar: Yürüteç, ortez, tekerlekli sandalye gibi mobiliteyi artırıcı araçlar
