Dijital bağımlılık, modern çağın en yaygın sorunlarından biri haline gelirken, kontrolsüz ekran kullanımı pek çok psikolojik ve fiziksel soruna zemin hazırlıyor.
VM Medical Park Pendik Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Cengiz Soylu, “Bağımlılık geliştiren bireylerin çoğu, durumlarının farkında değil. Erken yaşta başlayan bu alışkanlık zamanla hayatın merkezine yerleşiyor ve sosyal, akademik ile ailevi dengeleri bozuyor. Bu nedenle dijital bağımlılıkla mücadelede düzenli aralıklarla dijital detoks yapmak, hem ruh sağlığı hem de günlük işlevsellik açısından hayati önem taşıyor” ifadelerini kullandı.
Çağın Sorunu: Çocuk ve Gençlerde Dijital Bağımlılık
Dr. Soylu, özellikle çocuklar ve gençlerde ekran sürelerinin kontrolsüz şekilde artmasının ciddi riskler barındırdığını vurguladı.
Uzm. Dr. Soylu, dikkat dağınıklığı, uyku problemleri, sosyal izolasyon ve depresyon riskinin, ekran kullanımının artmasıyla doğru orantılı olduğunu belirtti.
Sosyal medya ve bilgiye hızlı erişim imkanlarının farkında olmadan bağımlılığı tetiklediğini aktaran Dr. Soylu, “Dijital bağımlılıkla mücadelede, düzenli olarak dijital detoks uygulamak hem ruh sağlığını hem de sosyal ilişkileri güçlendirmek açısından kritik bir yöntem” dedi.
Stres Dijital Bağımlılığı Tetikliyor
Yoğun stresin davranışsal bağımlılıkları artırdığını ifade eden Dr. Soylu, “Dijital bağımlılık ve alt türleri; oyun, internet, akıllı telefon, alışveriş, kumar, egzersiz, yemek, kişilerarası ilişkiler ve iş odaklı bağımlılıklarla birlikte günümüzde sıkça gözlemleniyor. Hatta tanımlama aşamasında olan yeni bağımlılık türleri de ekleniyor. Fakat en hızlı artan ve yaygın olan dijital bağımlılıktır” diye konuştu.
Modern Çağın Vebası
Dijital bağımlılığın, çağın kaçınılmaz sorunlarından biri hâline geldiğini ve ‘modern çağın vebası’ olarak adlandırıldığını belirten Dr. Soylu, bağımlılığı şöyle tanımladı:
“Bireylerin akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi cihazlara, sosyal medya, dijital oyun, video platformları veya çevrimiçi alışveriş gibi içeriklere patolojik düzeyde bağlanması dijital bağımlılık olarak tanımlanır. Sosyal medya, dijital oyun, internet, online alışveriş, dizi-film izleme ve bilgi edinme bağımlılık kategorisine girer.”
Dikkat Edilmesi Gereken Belirtiler
Dijital bağımlılığın kişinin yaşamını, sosyal ilişkilerini ve sağlığını olumsuz etkileyen çeşitli belirtilerle ortaya çıktığını aktaran Dr. Soylu, şu uyarılarda bulundu:
“Kontrolsüz kullanım isteği, zaman yönetiminde zorluk, uyku bozukluğu, iş veya okul performansında düşüş, sosyal izolasyon, stres, kaygı, sinirlilik, depresyon, fiziksel rahatsızlıklar, yalan söyleme ve gizleme davranışları yaygın olarak görülür. Bağımlı bireylerin çoğu bu durumun farkında değil. Erken yaşta başlayan bu alışkanlık, zamanla hayatın merkezine yerleşir ve psikososyal sorunlara yol açar.”
Bağımlılığın Nedenleri Çok Boyutlu
Dr. Soylu, dijital bağımlılığın biyopsikososyal temellere dayandığını vurguladı ve sorunun temelini ödül ve tatmin arayışı, kolay erişim, sosyal onay ihtiyacı, kaçış isteği, yalnızlık ve sürekli güncel kalma çabası olarak açıkladı.
Ruhsal ve Fiziksel Sağlığa Etkileri
Dijital bağımlılığın uzun vadede ciddi sorunlara yol açtığını belirten Dr. Soylu, “Dikkat dağınıklığı, kaygı, depresyon ve özgüven problemleri gibi ruhsal; göz yorgunluğu, duruş bozukluğu, baş ağrısı ve obezite gibi fiziksel; yüz yüze iletişim becerilerinde zayıflama gibi sosyal sorunlar oluşabilir. Erişkinlikte bu etkiler devam eder, iş ve okul performansı düşer, sosyal izolasyon, özgüven kaybı ve maddi problemler görülebilir” dedi.
Dijital Detoksun Önemi
Dijital detoksun bağımlılıkla mücadelede kritik rol oynadığını belirten Dr. Soylu, “Dijital detoks, belirli sürelerle teknolojik cihazlardan ve sosyal medyadan uzak durmak anlamına gelir. Bu süreç, bağımlılık etkilerini azaltırken, gerçek dünyayı deneyimlemeyi sağlar. İyi bir dijital detoks, uyku kalitesini artırır, kaygı ve stresi azaltır, odaklanmayı geliştirir, fiziksel sorunları hafifletir ve sosyal ilişkileri güçlendirir” ifadelerini kullandı.
Detoks İçin Önerilen Etkinlikler
Dijital detoks sürecinde yürüyüş, spor, kitap okuma, el işi, resim, meditasyon, doğa ile vakit geçirme ve yüz yüze sosyalleşmenin etkili olduğunu aktaran Dr. Soylu, “Bu alışkanlıklar hem bağımlılıkla mücadelede hem de yaşam kalitesini artırmada büyük önem taşıyor” dedi.
