Teknolojinin hayatın merkezine yerleşmesiyle birlikte oyun dünyası da hiç olmadığı kadar büyürken dijital oyun bağımlılığı bu büyümenin gölgesinde ciddi bir risk olarak yükselmeye devam ediyor. Oyun süresinin kontrol edilememesi, günlük sorumlulukların geri plana itilmesi ve sosyal ilişkilerden uzaklaşma gibi belirtiler, zamanla psikolojik ve akademik sorunlara dönüşebilirken erken fark edilmediği takdirde tablo zamanla daha da karmaşık hâle geliyor.
Dijital oyun bağımlılığı; kişinin oyun oynama isteğini kontrol edememesi, oyuna ayırdığı zamanı sürekli artırması ve günlük yaşamını oyun etrafında şekillendirmesiyle ortaya çıkan bir davranış bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü, belirli ölçütler oluştuğunda bu durumu tanımlanabilir bir sağlık problemi olarak kabul eder.
Dijital Oyun Bağımlılığı Nasıl Gelişir?
Bağımlılık genellikle yavaş ve fark edilmeden ilerler. Oyunların sunduğu ödül sistemi, rekabet, kaçış hissi ve başarı duygusu, beyinde ödül devresini uyararak tekrar oynama isteğini güçlendirir. Zamanla kişi, oyun dışındaki etkinliklerden eskisi kadar zevk almazken süreci hızlandıran etkenler şunlardır:
· Uzun ve düzensiz ekran süreleri
· Stres, yalnızlık, özgüven sorunları
· Aile içi denetimin zayıf olması
· Yaşanan sorunlardan kaçış amacıyla oyunlara yönelme
Dijital Oyun Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?
· Oyun süresini kontrol edememe
· Uykusuzluk ve düzensiz beslenme
· Notlarda ve iş performansında düşüş
· Sosyal ortamlardan uzaklaşma
· Oyun dışı etkinliklere ilgisizlik
Olası Sonuçlar Nelerdir?
Uzun vadede dijital oyun bağımlılığı, akademik başarısızlıktan uyku bozukluklarına, sosyal izolasyondan ruh sağlığı sorunlarına kadar geniş bir yelpazede etkiler yaratabilir. Bazı bireylerde kaygı, depresyon ve öfke kontrol güçlükleri görülebilir.
Tanı Nasıl Konur?
Tanı, uzman değerlendirmesiyle konurken davranışın süresi, şiddeti ve yaşamı ne kadar etkilediği dikkatle incelenir. Aileden ve öğretmenlerden alınan gözlemler de sürece dâhil edilir.
Dijital Oyun Bağımlılığı Nasıl Yönetilir?
Tedavi farkındalık, davranış değişikliği ve gerektiğinde profesyonel destek üzerine kurulur. Amaç, oyunu tamamen yasaklamak değil, sağlıklı sınırlara çekmektir. Önerilen yaklaşımlar şunlardır:
· Günlük oyun süresine net sınırlar koymak
· Ekran dışı alternatif etkinlikler planlamak
· Uyku, beslenme ve hareket düzeni oluşturmak
· Aile içinde tutarlı kurallar belirlemek
· Gerekirse psikolojik danışmanlık almak
Ailelere ve Eğitimcilere Öneriler
Çatışma yerine iletişim odaklı bir yaklaşım önemlidir. Yargılayıcı tutum, gizli oyun sürelerini artırabilir. Ortak kurallar, açık konuşma ve rol model olmak süreci kolaylaştırır.
