İnsansız hava araçları (İHA) veya bilinen adıyla drone’lar, son yıllarda hem hobi amaçlı hem de ticari faaliyetlerde yaygın şekilde kullanılmaya başladı. Fotoğrafçılıktan kargo taşımacılığına, tarımdan güvenlik hizmetlerine kadar pek çok alanda kullanılan drone’lar, aynı zamanda bireysel kullanıcılar için de keyifli bir teknoloji ürünü haline geldi. Ancak bu cihazların güvenli, düzenli ve yasal çerçevede kullanılabilmesi için belirli kayıt, izin ve eğitim şartları bulunmaktadır.
Türkiye’de drone uçurmak isteyen kişilerin, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ve Mülki Amirlikler tarafından yürütülen süreçlere uygun hareket etmesi zorunludur.
Drone Kaydı Zorunluluğu
Türkiye’de drone uçurmak isteyen herkesin ilk yapması gereken işlem, cihazını resmi sisteme kaydettirmektir. SHGM’nin oluşturduğu kayıt sistemi üzerinden cihazın marka, model, seri numarası, ağırlığı ve kullanıcı bilgileri kaydedilir.
Neden kayıt zorunludur?
Drone kaydı, uçuş sırasında cihazın sahibinin kim olduğunu belirlemek ve olası kazalarda sorumluluğu tespit edebilmek için zorunludur. Ayrıca güvenlik amacıyla da önemlidir.
Kayıtsız drone uçurmanın cezası nedir?
Kayıtsız drone kullanımı durumunda 17.000 TL’ye kadar idari para cezası uygulanmaktadır.
Uçuş İznini Hangi Kurum Verir?
Uçuş izinleri konusunda en çok merak edilen sorulardan biri, hangi kurumun yetkili olduğudur. Genel kanının aksine uçuş izinleri doğrudan SHGM tarafından verilmez.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM): Başvuruları teknik açıdan değerlendirir. Pilotun eğitim belgelerini, cihazın kaydını ve uçuş yapılacak bölgenin uygunluğunu inceler.
Mülki Amirlik: SHGM tarafından uygun görülen başvurular, Mülki Amirliğe iletilir. Son uçuş izni, Mülki Amirliğin onayı ile verilir.
Dolayısıyla drone uçurmak isteyen bir kişi önce SHGM’ye başvurmalı, ardından Mülki Amirlik onayını almalıdır.
Drone Uçuşunda Cezalar
Türkiye’de izinsiz drone uçurmanın ciddi yaptırımları vardır. Bu cezaların amacı, hem hava sahası güvenliğini sağlamak hem de olası kazaların önüne geçmektir.
İzinsiz uçuş yapanlar için ceza: 6.000 TL
Kayıtsız drone uçuranlar için ceza: 17.000 TL
Diğer yaptırımlar: Cihazın el konulması veya adli işlem uygulanması mümkündür.
Drone Nerelerde Uçurulamaz?
Drone uçurulabilecek alanlar SHGM tarafından belirlenmektedir. Yasaklı bölgelerde uçuş yapılması kesinlikle yasaktır. Yasaklı alanlarda uçuş yapmak, hem cezai yaptırımlara hem de güvenlik risklerine yol açmaktadır.
Havaalanı çevresi (uçuş güvenliği için)
Askeri bölgeler (gizlilik ve güvenlik gerekçesiyle)
Kalabalık şehir meydanları (kazaları önlemek için)
Özel mülk alanları (mülk sahibinin izni olmadan)
Drone Sınıfları ve Kurallar
Türkiye’de İHA’lar ağırlıklarına göre dört farklı sınıfa ayrılmaktadır:
İHA 0: 500 gram altı küçük cihazlar. Hobi amaçlıdır, bazı esneklikler vardır.
İHA 1: 4 kilograma kadar cihazlar. Amatör ve hobi uçuşlarına uygundur.
İHA 2: 25 kilograma kadar cihazlar. Profesyonel ve ticari amaçlarla kullanılır.
İHA 3: 25 kilogram üzeri cihazlar. Endüstriyel kullanım için uygundur.
İHA 2 ve İHA 3 sınıfındaki cihazlar için uçuş izin süreci daha sıkıdır. Bu cihazları kullanmak isteyenlerin eğitim sertifikası alması zorunludur.
Drone Pilot Ehliyeti (İHA Sertifikası)
Türkiye’de drone kullanımı için bazı durumlarda İHA Pilot Sertifikası, yani drone ehliyeti, zorunludur. Özellikle İHA 2 ve İHA 3 sınıfındaki cihazları kullanan kişiler, bu belgeyi almakla yükümlüdür. Sertifika alabilmek için bazı şartların yerine getirilmesi gerekir. Bunlar arasında 18 yaşını doldurmuş olmak, SHGM onaylı kurslarda eğitim almak ve hem teorik hem de pratik sınavları başarıyla geçmek bulunmaktadır.
İHA 0 ve İHA 1 sınıfındaki cihazlar için hobi amaçlı kullanımda genellikle sertifika zorunluluğu aranmaz. Ancak ticari faaliyetlerde bu sınıfa giren cihazlar için de belge talep edilmektedir. Bu nedenle, drone kullanıcılarının hangi sınıfa ait cihaz kullandıklarını bilmesi ve kullanım amacına göre gerekli sertifikaları edinmeleri büyük önem taşımaktadır.
Drone Uçuş İzni Nasıl Alınır? (Adım Adım Rehber)
Drone uçurmak isteyen kişilerin izlemesi gereken resmi süreç şu şekildedir:
Cihaz Kaydı: Öncelikle SHGM kayıt sistemine giriş yapılarak drone kaydedilir.
Pilot Kaydı: Drone’u uçuracak kişinin kimlik bilgileri ve eğitim durumu sisteme girilir.
Uygunluk Denetimi: SHGM, cihazın kaydını, pilotun eğitim belgelerini ve uçuş yapılacak alanı değerlendirir.
Başvurunun Onayı: Uygun görülen başvurular SHGM tarafından Mülki Amirliğe gönderilir.
Mülki Amirlik Onayı: Son uçuş izni Mülki Amirlik tarafından verilir.
Uçuş Süresi: İzinler genellikle 15 gün için geçerli olup, daha uzun süreli uçuşlar için SHGM tarafından NOTAM (uçuş duyurusu) yayımlanır.
Drone pilotu olmak isteyen kişilerin SHGM onaylı eğitim kurumlarına başvurmaları gerekmektedir. Bu kurslarda hava sahası kullanımı, temel uçuş teknikleri, acil durum prosedürleri, güvenlik kuralları öğretilmektedir.
Eğitim sonunda sınavı başarıyla geçenler, drone ehliyeti alarak resmi olarak uçuş yapma hakkı kazanır.
