Yüzyıllardır süregelen geleneksel el sanatlarından biri olan çömlekçilik, modern üretim teknolojileri ve değişen tüketim alışkanlıkları nedeniyle her geçen gün biraz daha unutuluyor. El yapımı toprak kapların yerini ucuz, seri üretim plastik ve metal mutfak eşyaları alırken; çömlek ustaları da mesleklerini sürdürecek çırak bulmakta zorlanıyor.
Toprakla Yoğrulan Bir Kültür Sessizce Yok Oluyor
Anadolu’nun birçok köyünde ve kasabasında nesilden nesile aktarılan çömlekçilik, sadece bir geçim kaynağı değil, aynı zamanda kültürel bir miras olarak kabul ediliyordu. Ancak günümüzde bu zanaat giderek yok oluyor. Sanayi tipi mutfak ürünlerinin ucuz ve kolay erişilebilir olması, el emeğiyle şekillenen toprak testilere olan ilgiyi neredeyse sıfırladı.
Çömlek ustaları, girdi maliyetlerinin yükselmesi, el emeğinin karşılığını bulamaması ve gençlerin bu mesleğe ilgisizliği nedeniyle üretimlerini durma noktasına getirdiklerini söylüyor.
Usta Var, Ama Çırak Yok
Türkiye’de birçok bölgede hâlâ çömlek üretimi yapılmaya çalışılsa da, mesleğin geleceği tehlike altında. Özellikle Kütahya, Avanos, Menemen, Bilecik ve Nevşehir gibi merkezlerde faaliyet gösteren çömlekçiler, çırak yetişmemesi nedeniyle zanaatın birkaç kuşak içinde tamamen yok olmasından endişe ediyor.
Birçok genç, el emeği isteyen bu tür geleneksel mesleklere yönelmek yerine daha az zahmetli, daha çok kazanç sağlayan iş alanlarını tercih ediyor.
Çömlekçiliğin Kültürel Miras Olarak Yaşatılması Gerekir
Araştırmacılara göre çömlekçilik gibi geleneksel el sanatlarının korunması için sadece nostaljik ilgi yetmiyor. Belediyeler, kültür ve turizm müdürlükleri, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları iş birliğiyle bu mesleklerin sürdürülebilirliğine yönelik projeler geliştirilmesi gerekiyor. Özellikle turizm bölgelerinde atölye çalışmaları, eğitim programları ve pazar alanları oluşturulması, çömlekçiliğe yeniden canlılık kazandırabilir.
