1990’lı yıllardan itibaren hayatın merkezine yerleşen internet, iletişimden eğitime, alışverişten eğlenceye kadar pek çok alanda köklü değişimlere kapı açtı.
Dijital dünyanın günlük yaşamla iç içe geçmesi, kullanıcı alışkanlıklarını dönüştürürken yeni riskleri de beraberinde getirdi.
Dijital veri platformu DataReportal’ın 2024 Ocak tarihli raporuna göre, 16–64 yaş grubundaki bireyler internette günde ortalama 6 saat 40 dakika zaman geçiriyor.
Bu süre haftalık bazda 47 saate, yıllık ölçekte ise yaklaşık 101 güne karşılık geliyor.
Günün büyük bölümünün çevrimiçi ortamda geçmesi, siber tehditleri görünür kılarken internet dolandırıcılığını da önemli bir güvenlik sorunu hâline getiriyor.
İnternet Dolandırıcılığı Nedir?
İnternet dolandırıcılığı, dijital teknolojilerin kötüye kullanılması yoluyla bireylerin yanıltılması, maddi zarara uğratılması ya da kişisel bilgilerinin ele geçirilmesiyle sonuçlanan yasa dışı faaliyetlerin tamamını tanımlıyor.
Sahte internet siteleri, taklit e-postalar, klonlanmış sosyal medya hesapları ve mesajlaşma uygulamaları bu tür suçlarda en sık kullanılan araçlar arasında bulunuyor.
Dolandırıcıların temel hedefi ise çoğu zaman banka bilgileri, kredi kartı verileri ve kimlik bilgileri oluyor.
İnternet üzerinden işlenen bu suçlar, sınır tanımayan yapıları nedeniyle geleneksel dolandırıcılığa kıyasla tespiti ve hukuki takibi daha zor vakalar olarak öne çıkıyor.
En Yaygın İnternet Dolandırıcılığı Yöntemleri
Siber suçlular, güvenlik önlemleri arttıkça kullandıkları yöntemleri de sürekli olarak güncelliyor.
Buna karşın, dijital farkındalığı yüksek kullanıcılar birçok dolandırıcılık girişimini erken aşamada tespit edebiliyor.
Oltalama (Phishing)
Bu yöntemde dolandırıcılar, banka ya da kamu kurumlarını taklit eden sahte mesajlar aracılığıyla kullanıcıları yanıltıcı internet sitelerine yönlendiriyor.
Amaç, giriş bilgileri ve finansal verilerin ele geçirilmesi oluyor. Oltalama saldırıları çoğunlukla e-posta, kısa mesaj ya da sosyal medya üzerinden gerçekleştiriliyor.
Bilgisayar Korsanlığı (Hacking)
Bilgisayar korsanları, sistemlere izinsiz şekilde erişerek veri hırsızlığı yapabiliyor, zararlı yazılımlar yükleyebiliyor ya da ağ trafiğini manipüle edebiliyor.
Truva atları, tuş kaydedici yazılımlar ve “Man-in-the-Middle” saldırıları bu yöntemin en bilinen örnekleri arasında bulunuyor.
Hesap Ele Geçirme
Bu tür saldırılarda sosyal medya veya e-posta hesapları izinsiz şekilde kontrol altına alınıyor.
Dolandırıcılar, mağdurun kimliğini kullanarak çevresiyle iletişime geçiyor ve bu durum hem maddi kayıplara hem de itibar zedelenmesine yol açabiliyor.
Sosyal Mühendislik
Dolandırıcılar, korku, panik ya da güven duygusunu istismar ederek kişisel bilgilere ulaşmayı amaçlıyor.
İkna ve manipülasyon temelli bu yöntemler, özellikle dijital platformlar üzerinden yaygın şekilde uygulanıyor.
Fidye Yazılımı (Ransomware)
Kötü amaçlı yazılımlar aracılığıyla mobil cihazlardaki veya bilgisayarlardaki dosyalar şifrelenerek erişim engelleniyor.
Dosyaların yeniden açılabilmesi için mağdurlardan fidye talep ediliyor. Bu yazılımlar genellikle sahte e-posta ekleri veya güvenilir gibi görünen güncellemeler yoluyla yayılıyor.
Sahte Web Siteleri
Gerçek internet sitelerinin birebir kopyaları oluşturularak kullanıcıların ödeme ya da kişisel bilgi girmesi sağlanıyor.
Tasarımları oldukça ikna edici olan bu sitelerde, adres çubuğundaki küçük URL farkları ve güvenlik sertifikası eksikliği önemli ipuçları sunuyor.
İnternet Dolandırıcılığı Hangi Durumlarda Karşımıza Çıkar?
Siber dolandırıcılar, hedefledikleri kitleye göre farklı senaryolar geliştirerek çeşitli yöntemlere başvuruyor.
Gerçek dışı iş ve yatırım vaatleriyle yüksek kazanç sözü verilmesi, sahte iş ilanları üzerinden ücret talep edilerek kişisel verilerin ele geçirilmesi ve romantik ilişkiler kurularak mağdurların maddi olarak istismar edilmesi bu yöntemler arasında yer alıyor.
Bunun yanı sıra online alışverişlerde ürün gönderilmeden ödeme alınması, sahte ürün satışı yapılması ya da “ücretsiz deneme” adı altında abonelik tuzakları kurulması da sık karşılaşılan dolandırıcılık senaryoları arasında bulunuyor.
İnternet Dolandırıcılığından Nasıl Korunabilirsiniz?
Dijital ortamda güvenliği sağlamanın temel yolu, her zaman temkinli davranmaktan geçiyor.
Beklenmedik mesajlar, şüpheli bağlantılar ve bilinmeyen dosyalar çoğu zaman dolandırıcılık girişimlerinin ilk işareti olarak değerlendiriliyor.
İnternet Dolandırıcılığını Tamamen Önlemek Mümkün mü?
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte siber suç yöntemleri de sürekli değişiyor. Bu durum, internette tamamen risksiz bir alan oluşturmayı zorlaştırıyor.
Ancak bilinçli kullanıcı davranışları ve doğru güvenlik önlemleri, dolandırıcılık girişimlerine karşı güçlü bir koruma kalkanı oluşturabiliyor.
İnternet Dolandırıcılığının Bireysel Sonuçları
Dolandırıcılığın bireyler üzerindeki etkisi farklı boyutlarda ortaya çıkabiliyor.
Maddi kayıpların yanı sıra kimlik hırsızlığı, psikolojik travmalar ve uzun süren hukuki süreçler en sık karşılaşılan sonuçlar arasında yer alıyor.
Mağdurların yaşadığı “güvensizlik, anksiyete ve sosyal ilişkilerde bozulma” gibi sorunlar, dolandırıcılığın yalnızca finansal değil, sosyal ve psikolojik etkiler de yarattığını gösteriyor.
Dolandırıcılık Durumunda Nereye Başvurulmalı?
İnternet dolandırıcılığına maruz kalındığının fark edilmesi hâlinde vakit kaybetmeden harekete geçilmesi gerekiyor.
Banka ya da kart bilgilerinin ele geçirildiği durumlarda öncelikle ilgili banka ile iletişime geçilerek hesapların dondurulması öneriliyor.
Ardından, elde bulunan mesajlar, e-postalar ve ödeme kayıtları saklanarak en yakın emniyet birimine başvurulabiliyor veya Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulabiliyor.
