Maymun çiçeği virüsü, özellikle Batı ve Orta Afrika'da bulunan ve nadir görülen bir enfeksiyona yol açan bir virüstür. Bu hastalık, dünya çapında aşı kampanyalarıyla ortadan kaldırılan çiçek hastalığına benzer bir tablo oluşturur. Zoonotik bir virüs olan maymun çiçeği, hayvanlardan insanlara bulaşır.
Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?
Maymun çiçeği virüsü, grip benzeri belirtilerle başlayan ve ciltte döküntülere neden olan nadir bir enfeksiyondur. Bu virüs, çiçek hastalığına yol açan Variola virüsü ile aynı aileden, yani Poxviridae familyasındandır.
Maymun çiçeği virüsü ilk olarak 1958 yılında, laboratuvarda araştırma amacıyla kullanılan maymunlarda çiçek hastalığı benzeri belirtiler gösteren iki salgın sırasında keşfedilmiştir. Virüs genellikle enfekte kemirgenlerle (fareler, sıçanlar, sincaplar vb.) temas yoluyla insana geçer, ancak zaman zaman enfekte bir kişiyle cilt temasıyla da bulaşabilir.
Maymun çiçeği virüsünün iki tipi vardır: Orta Afrika kökenli ve Batı Afrika kökenli. 2022 yılında dünya genelinde salgın tehdidi oluşturan virüs, daha az şiddetli olan Batı Afrika kökenli türüdür.
Maymun çiçeği virüsü yıllarca sadece Afrika’da görülmüş olsa da, zaman zaman kıta dışında da vakalar rapor edilmiştir. 2003 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşanan salgın, Afrika dışındaki ilk maymun çiçeği salgını olarak kayıtlara geçmiştir.
Bu salgın, Gana'dan Teksas'a ithal edilen enfekte hayvanlar aracılığıyla yayılmıştır. Bu hayvanlardan evcil köpeklere bulaşan virüs, Amerika'nın orta batısında 47 kişiye yayılmıştır.
Daha önce sadece belli bölgelerde görülen ve o bölgelere sınırlı kalan enfeksiyonlar, uluslararası seyahatlerin artmasıyla dünyanın farklı yerlerine yayılabilir hale gelmiştir. Örneğin, 2021 yazında Nijerya'dan Amerika'ya seyahat eden bir kişide maymun çiçeği virüsü tespit edilmiştir. 2022 salgını sırasında ise Afrika dışında, Avrupa, Amerika ve Avustralya’da da vakalar bildirilmiştir.
Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği virüsü herkesi enfekte edebilir; ancak Afrika'daki vakaların çoğu 15 yaş altındaki çocuklarda görülmüştür. Belirtiler genellikle maruziyetten birkaç gün veya hafta sonra ortaya çıkar. İlk belirtiler grip benzeri olup, şunları içerebilir:
- Yüksek ateş
- Titreme
- Baş ağrısı
- Kas ağrıları
- Bel ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Şişmiş lenf düğümleri
Grip benzeri belirtilerin ardından birkaç gün içinde ciltte döküntüler gelişir. Döküntüler, önce kırmızı yumrular olarak başlar, ardından içi iltihap dolu kabarcıklara dönüşür ve sonunda kabuklanarak dökülür. Bu süreç genellikle iki ila dört hafta sürer. Döküntüler ağız içinde, vajinada ve anüs çevresinde de görülebilir. Ancak, maymun çiçeği virüsü ile enfekte olan herkes bu semptomları tam olarak göstermez.
2022 salgınında vakaların çoğunda tipik belirtiler görülmemiş, yalnızca birkaç döküntü ve hafif ateş gibi belirtiler gözlemlenmiştir. Bazı kişiler ise enfekte olmalarına rağmen hiçbir belirti göstermemiştir. Asemptomatik hastalar da uzun süreli temas durumunda virüsü başkalarına bulaştırabilir.
2022 maymun çiçeği salgını önceki salgınlara kıyasla daha hafif geçmiştir ve bugüne kadar ölümle sonuçlanan bir vaka bildirilmemiştir. Ancak nadir de olsa hastalığın zatürre, ensefalit veya göz enfeksiyonları gibi ciddi komplikasyonlara yol açabildiği bilinmektedir.
Maymun Çiçeği Virüsü Bulaşıcı mıdır?
Maymun çiçeği virüsü bulaşıcıdır ve enfekte hayvan veya insanlarla temas sonrası yayılabilir. Hayvandan insana bulaşma, ciltteki açık yaralarla veya enfekte hayvanın kanı, vücut sıvıları ve döküntüleriyle temas sonucu gerçekleşir. İnsandan insana bulaşma ise genellikle enfekte kişinin cilt döküntüleri, solunum yolu damlacıkları veya ağız sıvıları ile temasla olur.
Henüz hastalığın meni veya vajinal sıvılarla bulaştığına dair kanıt bulunmamaktadır. Ayrıca enfekte olmuş bir hayvan veya kişinin temas ettiği giysiler, yatak örtüleri, havlular gibi eşyalarla da virüs bulaşabilir. Maymun çiçeği virüsü hakkında daha fazla bilgi edinmek için bilimsel araştırmalar devam etmektedir.
