Sıfır kilometredeki bir aracın motoru kötü kullanım sonucu kısa sürede zarar görebileceği gibi, özenle kullanılan bir motor yüz binlerce kilometre sorunsuz şekilde çalışabilir. Asıl belirleyici unsur, kullanım tarzı ve bakım disiplinidir.
1. Motorun Ömrünü Etkileyen Faktörler
Sürücü alışkanlıkları: Aşırı devirli kullanım, aniden gaz verme, motor soğukken yük bindirme gibi hatalı alışkanlıklar motor ömrünü kısaltır.
Periyodik bakım: Zamanında yapılan yağ değişimleri, filtre bakımları ve triger değişimi motorun sağlığı için kritiktir.
Yakıt kalitesi: Kalitesiz yakıt enjektör, buji ve piston gibi sistemlere zarar verebilir.
İklim ve coğrafi koşullar: Yüksek irtifa, aşırı sıcak veya soğuk motorun çalışma şartlarını etkiler.
Yedek parça kalitesi: Sahte veya uyumsuz parçalar motoru erken yıpratır.
Motorun Bittiğini Gösteren Temel Belirtiler
a) Aşırı Yağ Eksiltme ve Mavi Duman
Normal motorlarda belirli bir oranda yağ eksiltme görülebilir; örneğin 10.000 km’de 1-2 litre. Ancak bu miktar artarsa veya egzozdan mavi renkli duman çıkıyorsa, motor içi aksamda ciddi aşınma oluşmuş olabilir. Segmanlar, supap keçeleri ya da turbo aşınmaları bu duruma neden olur.
b) Artan Yakıt Tüketimi
Araç çekiş gücünü kaybettikçe, sürücü daha fazla gaz vererek dengelemeye çalışır. Bu da doğal olarak yakıt tüketimini artırır. Yakıt sarfiyatında gözle görülür bir artış varsa motorun verimliliği azalmış olabilir.
c) Güç Kaybı ve Gürültülü Çalışma
Motor performansında gözle görülür bir azalma, hızlanmalarda isteksizlik, yokuş çıkarken zorlanma ve motor sesinde belirgin artış da ömrü tükenen motorun belirtileri arasında yer alır.
d) Yağ Kaçakları
Motor bloğu etrafında gözlemlenen yağ sızıntıları, contasızlık veya aşınmış yüzeylerin işareti olabilir. Sürekli yağ takviyesi yapılması gerekiyorsa detaylı kontrol şarttır.
e) Yağ Çubuğundan veya Kapağından Üfleme
Yağ çubuğunun çıkarıldığında duman gelmesi, karter basıncının arttığını gösterir. Bu durum genellikle segman ve piston aşınmasına işarettir. Özellikle üfleme yoğun ve sabitse motor açılmadan çözüm sağlanamaz.
f) Yağ Kalitesinde Değişim
Motor yağının köpüklenmesi, renginin kremleşmesi veya içinde su benzeri sıvıların bulunması silindir kapağı contasının yandığını veya yağ-soğutucu arızası olduğunu gösterebilir.
3. Teşhis Yöntemleri
Kompresyon testi: Motorun silindir içi basıncını ölçerek aşınma düzeyini gösterir. En güvenilir yöntemdir.
Endoskopi ile iç inceleme: Profesyonel servislerde yapılabilir.
Dyno testi: Performans ve torku ölçer, ancak motor ömrü hakkında sınırlı bilgi verir.
Yağ analizi: Yağ içinde metal partikül varlığı, aşınma hakkında fikir verir.
4. Motor Ömrü Bitmeye Yakınsa Ne Yapmalı?
Motor açılmadan idare etmek istiyorsanız yağ seviyesi sık sık kontrol edilmelidir.
Aşırı zorlamadan uzak durulmalı, devirli kullanımdan kaçınılmalıdır.
Onarımın ekonomik olmayacağı durumlarda, revize edilmiş “sandık motor” alınabilir.
Hafif onarımlar gerekiyorsa (segman, kapak taşlama), mevcut motorla devam edilebilir.
5. Ömrü Uzatmanın Yolu: Soğutma Sistemi ve Antifriz
Motorun sağlıklı çalışabilmesi için antifriz kullanımı şarttır. Çeşme suyu korozyon yaratır, motor içi paslanır. Her yıl antifriz değişimi yapılmalı, sistemde kaçak varsa ihmal edilmemelidir. Soğutma sisteminin düzgün çalışması, motor ömrünü doğrudan etkiler.
