Bazı yolcu uçaklarının motorlarının arka kenarlarında görülen tırtıklı yapılar, mühendislik açısından büyük bir öneme sahiptir. Bu tırtıklar, “engine chevrons” olarak adlandırılan özel bir dizayna sahiptir ve köpek balığı dişi veya testere dişine benzetilir.
Chevrons dizaynına sahip motorlara örnek olarak Boeing 737 MAX uçaklarının CFM LEAP-1B ve Boeing 787’nin GENX motorları gösterilebilir.
Chevrons Dizaynının İşlevi
Uçak motorları, arka kısımlarından iki farklı hava akımı salar: bypass havası ve egzoz havası. Egzoz havası, motorun iç kısmından çıkan yanmış sıcak gazları içerirken; bypass havası, motorun core kısmına girmeden dışarı atılan soğuk havadır. Bu bypass havası, esas itme gücünü sağlayan akımı oluşturur.
Chevrons dizaynı olmayan motorlarda, bypass ve egzoz hava akımları motorun arka kısmında daha sert bir şekilde karışır. Bu durum, yüksek türbülansa ve dolayısıyla daha yüksek gürültüye yol açar. Chevrons’lar ise bu iki akımın oluşturduğu karışımı yumuşatarak kontrollü türbülans sağlar.
Motor çalışırken ortaya çıkan geniş bandlı ve çığlık tonlarını andıran gürültü, chevrons sayesinde daha düşük seviyelerde oluşur. Bu durum hem apron personelini hem de yolcuları rahatsız etmez.
Verimlilik ve Aerodinamik Fayda
Chevrons’lar, sesin azalmasının yanı sıra egzoz ve bypass havasının karıştığı bölgede düzensiz türbülansları ve girdapları azaltır. Bu da motorun thrust verimliliğinde küçük bir iyileşmeye katkı sağlar.
Dezavantajları Var mıdır?
Chevrons dizayna sahip motorlarda çok küçük bir itki kaybı ve buna bağlı olarak yakıt tüketiminde az da olsa bir artış görülebilir ancak bu kayıp, genellikle yüzde 1’in altındadır.
Ses izolatörleri ve gövdeye eklenen izolatörlerin ağırlığı düşünüldüğünde, chevrons’un sağladığı avantaj, bu küçük kaybı fazlasıyla telafi eder.
