Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayımladığı 2025 Elektrik Piyasası Yarıyıl Raporu, küresel enerji piyasalarında dikkat çeken bir dönüşümü ortaya koyuyor. Rapora göre, dünya genelinde elektrik tüketimi bu yıl yüzde 3,3 artacak ve 2026 itibarıyla 29 bin teravatsaatin üzerine çıkarak rekor seviyeye ulaşacak.
Elektrik talebindeki bu artış; sanayi üretimindeki büyüme, klima kullanımının yaygınlaşması, veri merkezlerinin çoğalması ve elektrifikasyon sürecinin hızlanmasından kaynaklanıyor. 2025 yılında elektrik talebinin, toplam enerji talebine oranla iki kat daha hızlı artacağı öngörülüyor.
Çin ve Hindistan Talebin Lokomotifi Olacak
Küresel elektrik talebindeki artışın yüzde 60’ının Çin ve Hindistan kaynaklı olması bekleniyor. Çin’de 2024’te yüzde 7 olan artış oranı bu yıl yüzde 5’e gerilese de, 2026’da tekrar hız kazanarak yüzde 5,7’ye çıkacak. Hindistan’da ise elektrik talebi 2024'teki yüzde 6 büyümenin ardından 2025’te yüzde 4’e düşecek, 2026’da ise yüzde 6,6’ya ulaşacak.
ABD’de veri merkezlerinin etkisiyle elektrik talebinde 2025’te yüzde 2,3, 2026’da ise yüzde 2,2’lik bir artış bekleniyor. Avrupa Birliği’nde ise enerji talebi kademeli şekilde toparlanarak 2025’te yüzde 1,1, 2026’da yüzde 1,5 artacak.
Yenilenebilir Enerji Yükseliyor, Kömür Geriliyor
Artan talebi karşılamak için yenilenebilir enerji kaynakları devreye giriyor. Güneş ve rüzgâr enerjisinden elde edilen elektrik üretimi, 2024’te 4 bin teravatsaati aşacak ve 2026’ya gelindiğinde bu rakam 6 bin teravatsaati geçecek. Bu iki kaynak, 2025’teki küresel elektrik talep artışının yüzde 90’ından fazlasını karşılayacak.
IEA verilerine göre, güneş ve rüzgârın toplam üretimdeki payı 2024’te yüzde 15 iken, bu oran 2025’te yüzde 17’ye, 2026’da ise yüzde 20’ye yükselecek.
Bu dönüşüm, kömürün enerji üretimindeki rolünü zayıflatıyor. 2025 veya en geç 2026’da yenilenebilir kaynaklardan yapılan elektrik üretimi, kömürü geçerek tarihi bir dönüm noktasına ulaşacak.
Böylece kömürün küresel elektrik üretimindeki payı, yaklaşık 100 yıl sonra ilk kez yüzde 33’ün altına inecek. Küresel kömür üretimi 2024’te yüzde 1,3 artarken, 2025’te yüzde 0,5 düşecek ve 2026’da yüzde 1,3 daralacak.
Emisyonlarda Gerileme Bekleniyor
Elektrik sektörüne bağlı karbon emisyonlarının 2025’te yatay seyretmesi, 2026’da ise yaklaşık yüzde 1 oranında düşmesi bekleniyor. Bu gelişme, iklim değişikliğiyle mücadelede olumlu bir adım olarak değerlendiriliyor.
IEA, bu dönüşümün sağlıklı şekilde sürmesi için düşük emisyonlu üretimin entegrasyonuna yönelik daha esnek şebekelere, depolama çözümlerine ve uygun piyasa düzenlemelerine ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
Almanya, Hollanda ve İspanya gibi ülkelerde yaşanan negatif elektrik fiyatları ve kesintiler, enerji sistemlerinde güvenilirlik ve esnekliğin ne denli önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
