Türkiye, dünyanın en önemli deprem kuşaklarından birinde yer almaktadır. Büyük depremler, yalnızca fiziksel yıkıma neden olmakla kalmaz, aynı zamanda hayatta kalan bireyler üzerinde derin psikolojik etkiler de bırakır. Bu etkilerin başında Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) gelmektedir.
TSSB sadece depremlerden sonra değil, trafik kazaları, savaş, ani kayıplar veya kişinin hayatını tehdit eden olaylar sonrasında da görülebilir. Belirtiler zamanla şiddetlenebilir ve tedavi edilmediği takdirde kalıcı hale gelebilir. Uzmanlara göre bu rahatsızlık tedavi edilebilen bir psikolojik bozukluktur.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?
Travma sonrası stres bozukluğu, bireyin yoğun korku, çaresizlik veya dehşet duygusu yaşamasına neden olan olaylardan sonra ortaya çıkan bir ruhsal hastalıktır. Bu olaylar kişinin zihninde kalıcı izler bırakır ve günlük yaşam düzenini olumsuz etkiler.
Herkes hayatı boyunca kaygı, korku veya üzüntü verici olaylarla karşılaşabilir. Ancak bu olayların uzun süreli ve yoğun psikolojik etkiler yaratması durumunda TSSB’den söz edilir. Bu nedenle belirtilerin süresi ve şiddeti tanı için belirleyici unsurlardır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Travma sonrası stres bozukluğu, her bireyde aynı şekilde görülmez. Psikolojik dayanıklılık, geçmiş ruhsal rahatsızlık öyküsü, ailedeki psikolojik hastalıklar ve kişilik özellikleri bu süreçte belirleyici rol oynar.
TSSB’nin ortaya çıkmasına yol açan başlıca nedenler şunlardır:
-
Depremler ve diğer doğal afetler
-
Trafik ve iş kazaları
-
Savaşlar ve şiddet olayları
-
Hayati tehlike taşıyan durumlar
-
Ani kayıplar
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
TSSB belirtileri olaydan hemen sonra ortaya çıkabileceği gibi yıllar sonra da görülebilir. Birey, günlük yaşamını sürdürmekte zorlanır ve sosyal ilişkilerinde bozulmalar yaşayabilir. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
-
Nedensiz halsizlik ve bitkinlik
-
Sürekli huzursuzluk ve moral bozukluğu
-
Uyku bozuklukları, kâbuslar ve sık uyanma
-
Travmayı hatırlatan mekan, kişi veya olaylardan kaçınma
-
Sosyal ilişkilerden uzaklaşma ve yabancılaşma
-
İştah bozuklukları ve düzensiz beslenme
-
Hayattan zevk alamama
-
Yoğun kaygı ve panik ataklar
Belirtilerin uzun süre devam etmesi halinde, bireyin yaşam kalitesi ciddi şekilde düşmektedir.
TSSB Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Travma sonrası stres bozukluğu tedavi edilmediği takdirde bireyin hem özel yaşamı hem de iş hayatı olumsuz etkilenir. Sosyal çevreden uzaklaşma, depresyon ve farklı psikiyatrik hastalıklar bu sürece eşlik edebilir.
Ayrıca ruhsal sorunların uzun süre devam etmesi bedensel sağlık üzerinde de olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
TSSB tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Uzmanlar, belirtiler yaşayan kişilerin zaman kaybetmeden bir psikiyatrist veya psikoloğa başvurmalarını önermektedir.
Tedavide uygulanan yöntemler şunlardır:
Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi, kişinin travmatik anılarıyla başa çıkmasına yardımcı olur.
İlaç tedavisi: Antidepresan veya anksiyolitik ilaçlar, hekim önerisiyle kullanılabilir.
Destek grupları: Benzer deneyimler yaşayan kişilerle iletişim kurmak iyileşme sürecini hızlandırır.
Aile desteği: Yakın çevrenin anlayışlı ve sabırlı tutumu tedaviye olumlu katkı sağlar.
Uzmanlar, TSSB belirtileri yaşayan kişilerin bu durumu önemsemeleri gerektiğini vurgulamaktadır.
Erken dönemde başlanan tedavi, hastalığın kalıcı hale gelmesini engeller. Düzenli uyku, sağlıklı beslenme, spor ve sosyal aktiviteler de iyileşme sürecini destekleyen faktörler arasında yer almaktadır.
