Zollinger-Ellison sendromu (ZES), çoğunlukla pankreasta ya da onikiparmak bağırsağında gelişen ve gastrinoma adı verilen tümörlerle ilişkili bir hastalıktır. Bu tümörler iyi huylu (benign) olabileceği gibi bazı durumlarda kötü huylu (malign) da olabilmektedir. Aşırı gastrin üretimi nedeniyle mide asidi seviyesi anormal şekilde yükselir ve bu durum tekrarlayan ülserlere yol açar. Erken teşhis ve uygun tedaviyle hastalığın neden olduğu komplikasyonlar kontrol altına alınabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Hastalığın temel nedeni, gastrin hormonunu kontrolsüz biçimde salgılayan tümörlerdir. Bu tümörlerin neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir fakat bazı hastalarda Multiple Endokrin Neoplazi Tip 1 (MEN1) adı verilen genetik sendromla ilişkili olduğu görülür. Ailede bu tür endokrin tümör geçmişi olan kişilerde Zollinger-Ellison sendromu riski artar.
Zollinger-Ellison Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Zollinger-Ellison sendromu genellikle mide rahatsızlıklarıyla karıştırılabilir çünkü belirtileri sıradan ülser hastalıklarına benzer. Ancak bu hastalıkta ağrılar daha şiddetli ve dirençlidir ve en sık görülen belirtiler şunlardır:
· Üst karın bölgesinde yanma ve ağrı
· Sık tekrarlayan mide ve onikiparmak bağırsağı ülserleri
· İshal ve mide bulantısı
· Şişkinlik, gaz ve sindirim güçlüğü
· Kilo kaybı
Nasıl Tanı Konulur?
Zollinger-Ellison sendromunun tanısı, mide asidi seviyesinin ve gastrin hormonunun kandaki miktarının ölçülmesiyle konur. Bununla birlikte endoskopi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) gibi görüntüleme yöntemleriyle tümörün yeri ve büyüklüğü belirlenir. Bazı vakalarda özel ‘somatostatin reseptör sintigrafisi’ kullanılarak tümörler daha ayrıntılı görüntülenebilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tedavinin amacı mide asidi üretimini kontrol altına almak ve tümörleri ortadan kaldırmaktır. Bilinen bazı tedavi yöntemleri şunlardır:
İlaç tedavisi: Proton pompa inhibitörleri (omeprazol, pantoprazol gibi) asit üretimini azaltır.
Cerrahi tedavi: Tümörün yeri belirlenebiliyorsa cerrahi olarak çıkarılabilir.
Genetik sendromlarda izlem: MEN1 ilişkili hastalarda düzenli hormon kontrolleri yapılır.
