Bitkilerde cinsiyet kavramı, çoğu kişi tarafından yanlış anlaşılmaktadır. Örneğin, patlıcan çoğunlukla “erkek” olarak aktarılsa da, patlıcan bir meyvedir ve meyve, çiçekli bir bitkinin yumurtalığından gelişen tohum taşıyan yapıdır. Dolayısıyla bilimsel olarak dişi bir organdır.
Hermafrodit Bitkiler
Bilimsel araştırmalar sonucunda, birçok bitki türü hermafrodittir. Yani, aynı bitki hem erkek hem de dişi üreme organlarına sahiptir ve kendi kendine tozlaşabilir. Bu tür bitkiler, bazı durumlarda sadece kendi kendine tozlaşabilirken, bazıları türler ise hem kendi kendine hem de çapraz tozlaşmaya elverişlidir.
Türlerine göre mükemmel çiçekler (hem erkek hem de dişi organlar) ve ayrı erkek ve dişi çiçekler içerebilen hermafrodit bitkiler, “monoecious” şeklinde de adlandırılır.
Dioik Bitkiler: Ayrı Cinsiyetler
Diğer bir bitki grubu ise dioik bitkilerdir. Bu türlerde erkek ve dişi bireyler birbirinden farklıdır. Dioik bitkiler, hermafrodit türlere oranla daha az yaygın olup, tarımsal uygulamalarda dikkat gerektirir. Örnek olarak fıstık ağaçları dioiktir ve dişi fıstık ağaçlarından ürün almak için erkek ağaçların yakınına konumlandırılması gereklidir.
Kuşkonmaz ve ıspanak da dioik bitkilerdir ancak bu bitkilerde cinsiyet kavramı daha az önemlidir, çünkü tüketilen bölümler meyve değil, yaprak veya saplardır. İlginç bir biçimde, erkek kuşkonmaz bitkileri daha büyük sap üretimi nedeniyle tarımda daha çok tercih edilir.
Bazı Bitkilerde Durum Daha Karışıktır
Bazı bitkilerde cinsiyet belirleme işlemi daha karmaşıktır. Örneğin, pampas otu hem hermafrodit hem de dişi özellikler gösterir ancak hermafrodit tohum üretiminde yeterli başarı gösteremez. Bu sebeple bitki, işlevsel olarak erkek özellikler gösterir ve iki evcikli (dioik) bir tür biçiminde sınıflandırılır.
Ayrıca, bazı bitkilerin çevresel ve genetik özelliklere dayalı olarak cinsiyet değiştirebildiği bilinmektedir. Bu durum, bitkilerde cinsiyetin dinamik ve karmaşık bir özellik olduğunu ortaya koymaktadır.
