Dünya ve Türkiye genelinde her yıl yüz binlerce bebek zamanından önce doğarak hayata başlıyor. Prematürelik oranlarındaki artış, gebelik sürecinin düzenli takip edilmesinin ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gösteriyor. Uzmanlar, riskli gebeliklerin doğru takip edilmesinin anne ve bebek sağlığında yaşam kurtarıcı rol oynadığını belirtiyor.
Prematüre Doğumun Nedenleri ve Artan Riskler
Normal gebelik süresi 40 hafta olmasına rağmen, 37 haftadan önce dünyaya gelen bebekler prematüre sayılıyor ve doğum ne kadar erkense sağlık sorunları da o kadar artıyor. Sağlık Bakanlığı verileri, bu erken doğumların önemli bir bölümünün yüksek riskli gebeliklerden kaynaklandığını gösteriyor.
Özellikle anne adayının yaşının çok genç ya da ileri olması, sık aralıklarla gebelik yaşanması, yetersiz gebelik bakımı, kötü beslenme, zararlı madde kullanımı, enfeksiyonlar, kronik hastalıklar ve çevresel faktörler prematüre doğum ihtimalini yükseltiyor. Çoğul gebeliklerde ise rahimdeki hacmin erken genişlemesi nedeniyle doğum süresi daha da kısalıyor.
Doğum Öncesi Bakımın Hayati Önemi
Uzmanlara göre, gebelik sürecinin başından itibaren düzenli takip, erken doğum riskinin azaltılmasında en önemli koruyucu adımı oluşturuyor. Gebelik döneminde annenin yakın takibi, beslenmesinin desteklenmesi, enfeksiyonların erken fark edilip tedavi edilmesi, kan basıncının kontrol edilmesi ve gebelik boyunca verilen eğitimler, hem anne hem bebek sağlığı açısından belirleyici önem taşıyor. Bu bakımın nitelikli şekilde verilmesi, pek çok prematürelik vakasının önüne geçebiliyor.
Küresel ve Ulusal Veriler Endişe Veriyor
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre 2020 yılında dünya genelinde 13,4 milyon bebek prematüre doğdu. Yani her 10 bebekten biri zamanından önce dünyaya geldi. Türkiye’de ise 2024 yılında 121 bin 67 bebek prematüre olarak kaydedildi. Bu bebeklerin büyük bölümü sınırda prematüre olarak tanımlanan 32–36 hafta aralığında doğuyor. Çok erken doğan, yani 28 haftanın altındaki bebeklerde ise yaşam mücadelesi çok daha zorlu bir hal alıyor. Erken doğum kaynaklı komplikasyonlar, dünya genelinde 5 yaş altı ölümlerin en önemli sebebi olmaya devam ediyor.
Prematüre Bebekler İçin Zorlu Bir Başlangıç
Prematüre doğan bebekler organ ve doku gelişimleri tamamlanmadığı için pek çok sağlık sorununa daha açık hâle geliyor. Öğrenme güçlükleri, davranışsal problemler, serebral palsi, algı kusurları, enfeksiyonlar ve kronik hastalıklar bu bebeklerde daha sık görülüyor.
Aileler de hem duygusal hem tıbbi hem de ekonomik açıdan zorlayıcı bir süreçten geçiyor. Ancak bilimsel gelişmeler ve doğru bakım yöntemleriyle birçok prematüre bebek, zaman içinde tamamen sağlıklı bireyler olarak hayata devam edebiliyor.
Erken Doğumu Önlemek Mümkün Mü?
Gebelik planlandığı andan itibaren düzenli kontrollerin aksatılmaması, tütün ve bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durulması, ilaç kullanımının doktor kontrolünde yapılması, yeterli ve dengeli beslenme, sağlıklı gebelik için temel adımları oluşturuyor.
Sağlık Bakanlığı’nın gebe eğitim sınıfları ve sağlıklı hayat akademileri de anne adaylarının bilinçli bir gebelik süreci geçirmesine yardımcı oluyor. Uzmanlar, erken doğumun bir hastalık gibi görülmemesi gerektiğini ancak doğru bakımın büyük fark yarattığını vurguluyor.
Türkiye’de Prematüre Bakım Güçleniyor
Prematüre bebeklerin yaşatılması ve sağlıklı bireyler hâline gelmesi konusunda ailelere, sağlık çalışanlarına ve politika yapıcılarına büyük sorumluluk düşüyor. Türkiye’de son yıllarda yenidoğan yoğun bakım üniteleri, cihaz teknolojileri ve bakım standartları gelişirken, prematüre bebeklerin hayata tutunma oranları da giderek yükseliyor.
Bilimsel rehberlere dayalı bakım modelleri sayesinde pek çok bebek erken doğmasına rağmen sağlıklı bir yaşam sürme şansına kavuşuyor.
