Begüm ÖNCÜ’nün 11 Haziran 2025 tarihli yazısı: Yapay Zeka ve Sosyonomi
Yapay Zeka, makinelerin insanlar gibi düşünmesini, öğrenmesini ve karar vermesini sağlayan bir teknoloji alanıdır. Genel olarak Yapay Zeka kavramı derin öğrenme, makine işlemlerini ve doğal dil işleme gibi çeşitli teknikleri kapsamaktadır. Günümüzde teknoloji, mühendislik, sağlık, finans, eğitim ve ulaşım gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Yapay Zeka’nın kullanımıyla birlikte toplumsal davranışların, yönelimlerin, seçimlerin bireyler ve toplum üzerindeki etkileri kolaylıkla analiz edilebilmektedir. Toplumsal yapıların incelenmesi noktasında ise sosyonomi kavramı devreye girmektedir. Sosyonomi, sosyal ve ekonomi kelimelerinin birleşiminden oluşan bir terimdir ve toplumsal dinamiklerin ekonomik boyutlarını araştıran bir disiplindir. Sosyonomik çalışmalar kapsamında sosyal sistem içerisindeki değişiklikler, ekonomik tahminler, toplumu etkileyen her alandaki süreçlerin izlenmesi ve analiz edilmesidir. Yapay Zeka ve sosyonomi bu kavramlar çerçevesinde sosyal sistemlerin anlaşılabilmesi ve analiz edilmesi konusunda ortak bir disiplin geliştirmektedirler. Sosyal etkileşimler, ekonomik davranışlar ve demografik bilgiler doğrultusunda veri analizi yapılarak sosyal araştırmaların daha ayrıntılı ve kapsamlı bir şekilde yapılabilmesi, daha verimli çıktıların alınabilmesi sağlanabilmektedir. Sosyonomik verilerden ayrılan Yapay Zeka tabanlı tahmin modelleri ise, toplumsal değişimleri ve ekonomik gelişmeleri öngörmede yardımcı olabilecek başarılı bir araçtır. Bu sayede, sosyal hizmetler, politika geliştirme çalışmaları ve topluma katkı sunabilecek faktörlerin belirlenmesinde faydalı olacaktır. Yapay Zeka tabanlı davranışsal analizler sayesinde de sosyal normların ve değerlerin nasıl şekillendiğini analiz edilebilmektedir. Toplumsal konuların, ekonomik verilerin tespiti ve mevcut sorunlar için çözüm geliştirilmesi noktasında yardımcı olabilecek bir diğer unsurdur. Ekonomideki dalgalanmaların toplum üzerindeki etkileri, oluşan şartlar altında bireylerin gösterdikleri refleksler doğru bir şekilde okunabilmektedir. Sosyonomi, karmaşık toplumsal ve ekonomik ilişkilerin anlaşılması için gerekli araçları sağlayarak, sosyal olarak organize ve ekonomik olarak nasıl davrandıklarını ve bu dinamiklerin toplumun genel olarak nasıl organize edilebileceğini incelemeyi amaçlayan disiplinler arası bir alandır. Bu alan, ekonomik sistemlerin yanında toplumsal yapıyı da dikkate alarak daha bütüncül bir anlayışın geliştirilmesine yardımcı olabilmektedir. Yapay zeka, sosyonomi alanında kapsamlı ve çok yönlü bir etki analiz alanı sağlamaktadır.
Toplumsal anlayışı, politika geliştirme süreçlerini ve ekonominin toplum üzerindeki etkilerini analiz etme yöntemlerine yeni bir bakış açısı kazandırmış ve dönüştürmüştür. Elbette Yapay Zeka’nın kullanıldığı tüm süreçlerde etik kavramlar ve sorumluluklar çerçevesinde çıktıların alındığının kontrolü oldukça önemli bir konudur. Yapay Zeka’nın sosyonomik değerlendirmeleri bu bilinç çerçevesinde kullanılmalıdır.
