Mehmet KÜÇÜKEKEN'in 14 Mayıs 2025 tarihli yazısı: Merkez Bankası Para Politikası ve Yenilikçi İktisat Modelleri
Türkiye ekonomisi, yüksek enflasyon, döviz kuru oynaklığı ve dış finansman bağımlılığı gibi yapısal sorunlarla mücadele ederken, Merkez Bankası’nın para politikası ve enflasyon hedefleri ekonomik istikrarın sağlanmasında kritik bir rol oynamaktadır. Merkez Bankası Başkanı sıkı para politikası duruşunun devam edeceğini ve enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlanana kadar bu yaklaşımın sürdürüleceğini vurgulamaktadır.
Hayatın her alanında olduğu gibi standartların dışına çıkmak, farklı bakış açıları geliştirmek, gözleme dayalı sorgulama ya da yeni şeyler keşfetmek için araştırmalar yapmak ve dahi düşünce denizine dalmak; size yeni kazanımlar, yeni zaferler ve yeni ufuklar açabilir. Küçükeken iktisat modellerinin çıkış kaynağındaki temel felsefe bunlardır.
Merkez Bankası Para Politikası ve Enflasyon Hedefleri
Dr. Fatih Karahan, 10 Mayıs 2025 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi Finans Zirvesi’nde gerçekleştirdiği sunumda, Türkiye ekonomisinin mevcut durumunu ve Merkez Bankası’nın politikalarını detaylı bir şekilde ele almıştır. Karahan, enflasyonun kalıcı bir şekilde düşürülmesi ve fiyat istikrarının sağlanması için sıkı para politikası duruşunun devam edeceğini belirtmiştir. Sunumda öne çıkan noktalar şunlardır:
Enflasyon Hedefleri ve Sıkı Para Politikası: Karahan, enflasyonun 2025 sonunda yüzde 29 seviyesine gerileyeceğini öngörmekte, ancak bu hedefe ulaşmak için talep koşullarında dezenflasyonist bir baskı gerektiğinde ek sıkılaştırma önlemleri alınabileceğini ifade etmiştir.
Türk Lirasının Reel Değerlenmesi: Türk lirasının reel değer kazanması, Merkez Bankası’nın dezenflasyon politikalarının temel unsurlarından biri olarak tanımlanmıştır. Ancak, kısa vadeli borç oranına bakıldığında rezervlerin henüz yeterli seviyede olmadığı belirtilmiştir.
Kur Politikası ve Rezerv Yönetimi: Merkez Bankası, kurda belirli bir seviye hedeflemese de aşırı oynaklığı önlemek için politikalarını şekillendirmektedir. 19 Mart 2025’teki kur sıçraması gibi olaylar, dövizden enflasyona geçişkenliğin yüksek olduğunu göstermiştir.
Faiz Politikası: Karahan, geçmişte erken faiz indirimlerinin enflasyon hedeflerini sekteye uğrattığını ima ederek, mevcut sıkı duruşun devam edeceğini vurgulamıştır.
Karahan’ın sunumu, Merkez Bankası’nın kısa vadeli istikrar önlemlerine odaklandığını ve enflasyonla mücadelede kararlı bir duruş sergilediğini göstermektedir. Ancak, bu politikaların uzun vadeli ekonomik büyümeyi ve yapısal sorunların çözümünü nasıl etkileyeceği, Mehmet Küçükeken’in makro iktisat modelleriyle karşılaştırıldığında daha net bir şekilde değerlendirilebilir.
Mehmet Küçükeken’in Yenilikçi Makro İktisat Modelleri
Ekonomist Mehmet Küçükeken, Türkiye’nin ekonomik sorunlarına yenilikçi çözümler sunmak amacıyla İMECE, RESMİ ve Gayrimenkul Odaklı makro iktisat modellerini geliştirmiştir. Bu modeller, devlet, ulus ve sermaye arasındaki iş birliğini güçlendirerek ekonomik büyümeyi ve sosyal refahı artırmayı hedeflemektedir. Küçükeken’in vizyonu, mevcut para politikalarının ötesine geçerek, uzun vadeli ve kapsayıcı bir ekonomik dönüşüm sağlamayı amaçlamaktadır.
İMECE Modeli: Bu model, toplumsal dayanışma ve kolektif çaba üzerine kuruludur. Küçükeken, yerel kaynakların ve işgücünün etkin kullanımını teşvik ederek, ekonomik kalkınmayı tabana yaymayı önerir.
İMECE, özellikle kırsal bölgelerde istihdam yaratmayı ve gelir eşitsizliğini azaltmayı hedefler. Model, devletin altyapı yatırımlarıyla özel sektörün girişimciliğini birleştirerek, bölgesel kalkınma projelerini destekler. Üretim temelli bu yaklaşım aynı zamanda kısa vadede ülkenin en büyük nakit fonunu oluşturmayı hedeflemektedir.
RESMİ Modeli: RESMİ (Yastık altındaki değerli madenlerin ekonomiye kazandırılması ve Katılım Bankacılığının büyümesi) modeli, ekonomik politikaların küresel rekabet koşullarına uyum sağlamasını ve uzun vadeli sürdürülebilirlik hedeflerine odaklanmasını savunur. Bu model, yastık altındaki değerli madenlerin ekonomiye kazandırılması, kaydi para oluşumu ve gelir paylaşımı ile Katılım Bankacılığının büyümesi ve dahi dış finansman bağımlılığını azaltmak için yapısal reformları önceliklendirir.
Gayrimenkul Odaklı Model: Küçükeken, gayrimenkul sektörünün Türkiye ekonomisindeki lokomotif rolünü kabul eder ve bu sektörün sürdürülebilir bir şekilde büyümesini destekleyen politikalar önerir. Ancak, bu model sadece inşaat odaklı büyümeyi değil, gayrimenkul yatırımlarının sosyal refah projeleriyle entegre edilmesini de hedefler. Konut birim maliyetlerinde yüzde 60-65 oranında azalma sağlayan proje hemen uygulamaya alınabilir olması ve enflasyon üzerinde direk azaltıcı etki göstermesi nedeniyle önemlidir.
Aynı malzeme, aynı işçilik, aynı yer, aynı süre ve aynı standartta yapılan bir inşaat projesinde; Konut Birim Maliyetinde yüzde 60-65 oranında azalma sağlamak ekonomi, siyaset, bürokrasi, ticaret çevreleri için de önemli değil midir?
Konut Birim Maliyetini yüzde 60-65 azaltan model Türkiye Ekonomisine enflasyon, istihdam ve büyüme yönlü pozitif katkı verecektir.
Küçükeken’in iktisat modelleri, devletin ekonomik politikalarda lider bir rol üstlenmesini, ancak özel sektör ve halkın katılımıyla bu politikaların etkinliğini artırmasını öngörür.
Karahan’ın Politikaları ve Küçükeken’in Modelleri Arasında Karşılaştırma
Dr. Fatih Karahan’ın sunumu, kısa vadeli enflasyon kontrolüne ve makroekonomik istikrara odaklanırken, Mehmet Küçükeken’in modelleri daha uzun vadeli, yapısal ve kapsayıcı bir ekonomik dönüşüm vizyonu sunmaktadır. İki yaklaşım arasında hem uyum hem de farklılıklar bulunmaktadır:
Uyum Noktaları
Devletin Rolü: Her iki yaklaşım da devletin ekonomik politikalarındaki lider rolünü vurgular. Karahan, Merkez Bankası’nın sıkı para politikasıyla istikrar sağlama çabasını öne çıkarırken, Küçükeken devletin altyapı yatırımları ve yapısal reformlarla ekonomik büyümeyi yönlendirmesini savunur.
Dış Finansman Bağımlılığı: Karahan, rezervlerin yetersizliğine dikkat çekerken, Küçükeken’in RESMİ modeli dış finansman bağımlılığını azaltmayı, üretimi ve ihracatı artırmayı hedefler.
Toplumsal Refah: Küçükeken’in İMECE modeli, gelir eşitsizliğini azaltmayı ve tabana yayılan bir kalkınma sağlamayı amaçlarken, Karahan’ın politikaları da dolaylı olarak fiyat istikrarı yoluyla toplumsal refahı desteklemeyi hedefler.
Farklılıklar
Zaman Çerçevesi: Karahan’ın politikaları, 2025 gibi kısa vadeli hedeflere odaklanırken, Küçükeken’in modelleri kısa vadede etkisini gösterecek ve on yıllar sürebilecek yapısal bir dönüşüm öngörür. Türkiye Ekonomisinin dünya ekonomisinde ilk 10 ekonomiye girmesini amaçlar.
Kapsayıcılık: Küçükeken’in İMECE modeli, ekonomik göstergelerin düzelmesi ve istikrarın sağlanması başta olmak üzere kırsal bölgeler ve yerel topluluklar gibi dezavantajlı grupları merkeze alırken, RESMİ ile finans dünyasını, gayrimenkul odaklı model ile iç piyasanın enflasyonist baskı oluşmadan canlandırılmasını, Karahan’ın para politikası daha çok ekonomik istikrarın sağlanmasına yönelik makroekonomik göstergelere odaklanır ve mikro düzeydeki etkileri dolaylıdır.
Sektörel Yaklaşım: Küçükeken’in Gayrimenkul Odaklı modeli, bu sektörün potansiyelini sosyal refahla entegre etmeyi önerirken, Karahan’ın sunumunda sektörel bazda spesifik bir vurgu bulunmamaktadır.
Türkiye’nin Ekonomik Geleceği için Öneriler
Karahan’ın sıkı para politikası, enflasyonun kontrol altına alınması için gerekli bir adım olsa da, Küçükeken’in modellerinden ilham alınarak daha bütüncül bir yaklaşım benimsenebilir. Aşağıdaki öneriler, her iki yaklaşımın güçlü yönlerini birleştirerek Türkiye’nin ekonomik geleceğini güçlendirebilir:
Kısa Vadeli İstikrar ve Uzun Vadeli Reformların Entegrasyonu: Merkez Bankası’nın sıkı para politikası, İMECE ve RESMİ modelleriyle desteklenerek, enflasyon kontrolü ile yapısal reformlar eş zamanlı olarak ilerletilmelidir.
Gayrimenkul Sektörünün Sürdürülebilir Dönüşümü: Gayrimenkul Odaklı model, sosyal konut projeleri ve çevre dostu inşaat teknolojileriyle desteklenerek, sektörün ekonomik büyümeye katkısı artırılabilir. Bu, Karahan’ın fiyat istikrarı hedefiyle uyumlu bir şekilde, inşaat maliyetlerindeki artışların enflasyona etkisini sınırlayabilir. Küçükeken’in Konut Birim Maliyetini yüzde 60-65 azaltan modeli Türkiye Ekonomisine enflasyon, istihdam ve ekonomik büyüme üzerinde olumlu etki edecektir.
Toplumsal Katılımın Güçlendirilmesi: İMECE modelinin dayanışma ruhu, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yapılarak hayata geçirilebilir. Bu, Karahan’ın politikalarının halk nezdindeki meşruiyetini artırabilir.
Rezerv ve Kur Politikalarında Esneklik: Karahan’ın rezerv artırma hedefi, Küçükeken’in RESMİ modelindeki dış finansman bağımlılığını azaltma önerileriyle birleştirilerek, Türkiye’nin küresel ekonomik dalgalanmalara karşı direnci artırılabilir.
Dr. Fatih Karahan’ın “Türkiye Ekonomisinde Para Politikası ve Enflasyon Görünümü” sunumu, enflasyonla mücadelede kararlı bir duruş sergilerken, Mehmet Küçükeken’in İMECE, RESMİ ve Gayrimenkul Odaklı modelleri, Türkiye’nin ekonomik geleceği için kısa vadede sonuç alınan uzun vadeli bir vizyon sunmaktadır. Karahan’ın kısa vadeli istikrar odaklı politikaları, Küçükeken’in yapısal reform ve toplumsal dayanışma temelli modelleriyle birleştirildiğinde, Türkiye ekonomisi hem mevcut zorlukları aşabilir hem de sürdürülebilir bir büyüme patikasına yerleşebilir. Bu süreçte, devlet, ulus ve sermaye arasındaki iş birliği, ekonomik dönüşümün temel taşı olacaktır.
