Sedat SADİOĞLU'nun 15 Haziran 2025 tarihli yazısı: HAYATIN BOYUTLARI-7/3:  Hatalar ve Dayanışma Üzerine

İnsan Neden Hata Yapar?

Bu konu, insanın ister bilerek ister bilmeyerek hata yapmış olsun, başarısına doğrudan etki yapacağı için önemlidir. İnsan hangi durumlarda bilerek veya bilmeyerek hatalar yapar. Önce bu tespitleri yapabiliriz.

Bilerek hata yapma durumları;

* Bencillik (insan, kendi ruh yapısını iyi biliyorsa),

* Plansızlık,

* Kasıtlı davranışlar,

* Bir başka gücün etkisiyle hata yapma durumları (zorunlu yada zorda kalma), vb.

Bilmeyerek hata yapma durumları;

* Bilgisizlik,

* Ani davranma ve karar verme (araştırma için yeterince zaman ayırmama),

* Dalgınlık ve yorgunluk anları (fizyolojik etkenler),

* İleriyi görememe (insan, kendi ruh yapısını iyi bilmiyorsa!), vb.

Yukarıdaki tespitleri daha da artırabiliriz. Ama şu durumda bile bazı sonuçlara varabiliriz. Bunların önemli olanları;

a) Sadece iyi bir planlama ve çok az bir hata ile, sağlıklı bir sonuca gidilebilir. Burada önemli olan, planlamanın uzun süreli olması, ileriye yönelik geniş etki-tepki hesaplarının yapılmış olması ve pek çok farklı harici parametrenin hesaba katılmasıdır.

b) Günümüzde sağlıklı bir insan, birçok sorununu tek başına aşabilir. Bunun için hem fiziki şartlar (okul, hastane, telefon, bilgisayar, televizyon, vb) uygundur, hem de toplumsal alt yapı (kanunlar, kurallar, yönetmelikler, yönergeler, kılavuzlar, sendikalar, dernekler, vakıflar, vb) hazırdır.

c) Eşit olmayan birçok toplumsal durum, insanı bağlayan -denetlenemez ve harici- bir unsur olarak karşımıza her zaman çıkmaktadır. Bu olumsuzluğun enaza indirilebilmesi için toplu hareket gerekmektedir. Yani yukarda bahsedilen bazı toplumsal alt yapıların güçlendirilmesi gerekmektedir.

Eksik Bir Yönümüz; “Toplumsal Dayanışma”

Özet: Ancak gelişmiş ve köklü kültürlerde, toplumsal dayanışmanın güzel örnekleri verilebilir! Her şeye rağmen bu, rastlantıya ve kendi haline bırakılamaz! Dayanışmada, bir örgütlenme ve birlikte hareket etme ruhu vardır!

Nedir Toplumsal (Sosyal) Dayanışma? Bu kavram, insanlık tarihi kadar eski ve anlamlı birçok toplumsal gelişmeyi bünyesinde tutmaktadır. Eski çağlarda, yırtıcı hayvanlara karşı insanların birlikte hareket etmesi, belki de o zamanın en üstün toplumsal dayanışma örneğidir. İster bir zorluk sonucu, ister bir gereksinim ve birikim sonucu olsun, dayanışma örnekleri her yönden toplumların ayakta kalmalarını sağlayan yapı taşlarıdır. Osmanlı İmparatorluğu’nda, fakir ve düşkünlerin barındırılması ve giydirilmesi, yine zamanın en önemli ve örnek oluşturan, toplumsal dayanışma gerçeklerindendir. Osmanlı, ayrıca, farklı kültürlere sahip ve farklı uluslardan gelen toplulukları, 600 yıl bünyesinde barındırmayı başarmıştır. Ayrıca Ulusal Kurtuluş Savaşımız, toplumsal dayanışmanın en güzel örneğini oluşturur.

Toplumsal dayanışmada doğrudan etkin unsurlar şunlardır;

* İnsanın kendisi

* İnsanın düşüncesi

* İnsanın uygulamaları

* İnsanın katkıları

* İnsanın önerileri

* İnsanın bıraktıkları

Bu gelişmeleri ve olguyu dolaylı yoldan etkileyen unsurları ise şöyle sıralayabiliriz;

* Toplumun tarihçesi (geçmişi, gelişmesi, yaşam süresi, vb)

* Toplumun yapısı (ırk, cins, mezhep, din, yaş, vb)

* Toplumun sayısı (nüfus, yerleşim, dağılımlar, vb)

* Toplumun konumu (coğrafi yapı, komşuları, doğal çevresi, vb)

* Toplumun seviyesi (yaşam standardı, gelişmişlik durumu, vb)

Günümüze geldiğimizde konunun pek çok boyutunun olduğunu görüyoruz. Bunlar; dejenerasyon (bozulmayı içerir), asimilasyon (değişimi içerir) ve sentez (paylaşımı içerir) gibi kavramlardır. Bu kavramları biraz açacak olursak;

Dejenerasyon; sağlıklı kararların alınmasında ya doğal yollardan yada dış etkiler yüzünden, karar mekanizmasının etkilenmesi ve kararların yanlış verilmesine neden olma durumu. Bu durumun olası kaynakları şunlardır;

* Sistem bozukluğu

* Yöntem yanlışlığı

* Malzeme hatası

* Uygulama eksikliği

Makine + Metot + Malzeme

* Davranış bozuklukları

* Çıkar hesapları

İnsan

* Dar kalıplarda yaşamak

* Varolan durumu geliştirememek

Çevre

Asimilasyon; bir sistemin, durumun veya yaşantının, tamamen başka bir sistemin, durumun yada yaşantının etkisi altına girmesi olarak açıklanabilir. Asimilasyon, bir değişim ile sonuçlanır.

Sentez; bir birikimin faydalı yönde birleştirilmesi ve yorumlanmasıdır. Sentez, paylaşımı da içerdiğine göre, her durumda kullanılması gereken bir yöntem gibidir.

O halde, insanı yada insanları, kendi geliştirdikleri yapı içerisinde, olumlu bir uğraş içine iten uygulamaların hepsi, toplumsal dayanışmanın temelini oluşturmaktadır.

Toplumsal Dayanışmanın Yolları

*Geçerli, mantıklı ve bilimsel yöntemler, kurallar veya yollar

*Köklü kültürel ve toplumsal birikimler yada miraslar (sağlam toplumsal altyapı)

*Toplumsal çeşitlilik ve etkileşimler (olumlu sentezler)

*Örgütlenmeler (birlikler, dernekler, kooperatifler, sandıklar, vakıflar ve gönüllü kuruluşlar gibi üstyapıların çokluğu)

*Yüksek seviyelerde uyum

*Çok sayıda katılımlar

Bazı Sonuçlar

a) Gelişmiş ülkelerde toplumsal dayanışmanın güzel örneklerinin verildiğini biliyoruz. Ancak, bu güzel örnekleri, kendi toplumları ve dostları için enüst seviyelerde kullanmaktadırlar. Bu gelişmiş ülkelerin bazen, zor durumda olan insanlara veya devletlere, gereksinimleri olduğu halde ve insanların zarar gördüklerini bile bile duyarsız kalmaları ise anlaşılır gibi değildir. (ırk ve mezhep (din) savaşları, ekonomik ve siyasi sıkıntılardan doğan göçler ve göçmenlerin durumu, önü alınamayan açlık olayları ve kitlesel ölümler, silahlanma, uluslararası terör, vb)

Gelişmekte olan ve bu yolda çaba gösteren ülkelerin, dayanışma adına var olan güzel örnekleri kendilerine uygun bir şekilde çevirmeleri (sentez çıkarma) yeterlidir. Bu gereklidir, çünkü;

* İnsanın insanca yaşaması için gereklidir.

* Dünyada kaçınılmaz ve etki alanı çok geniş (global) bir etkileşim vardır.

* Kültürel yozlaşma ve yozlaştırma tehlikeleri -hala- vardır.

b) Bugün, bizim gibi ülkelerde beklenmedik bir doğal felaketle karşılaşıldığında, insanlar, günlerce neyi, nasıl ve ne şekilde yapacaklarını bilememekte, aciz ve zor duruma düşmektedirler. Böylesi durumlar bizim, toplumsal dayanışma anlamında alınacak daha çok yolumuz olduğunu göstermektedir. Ayrıca, zayıf veya yetersiz toplumsal dayanışma göstergeleri (örnekleri), o toplum insanlarını ekip (grup veya takım) çalışmalarında da başarısız kılar!

“Toplumsal dayanışmanın yolları; geçerli, mantıklı ve bilimsel yöntemlerden geçer!

“Ancak gelişmiş ve köklü kültürlerde, toplumsal dayanışmanın güzel örnekleri verilebilir!”

Gençler İçin (Hayattan) Anlamlı Bir Hikâye

Yirmili yaşlarının sonuna gelmiş bir genç, bir iş ilanına başvurmuş ve mülakata alınmış. Doğal olarak, mülakat sonunda okuduğu okulun diploması istenmiş. Genç şöyle yanıt vermiş;

“Size gösterecek geçerli bir diplomam yok! Ancak geçmişte yaptığım hatalardan çıkarttığım derslerin listesini sunabilirim” demiş.

Ve tahmin ettiğiniz gibi, hemen işe alınmış…

Tüm gençlerimizi de bir işte çalışıyor görmek ve başarılı olduklarını görmek istemez miyiz?

(NOT: 7/3. bölümün sonu…)