Sedat SADİOĞLU'nun 3 Kasım 2025 tarihli yazısı: İŞLETMENİN BOYUTLARI [FONKSİYONLARI]-12/2: Yatırım ve Yatırımcılar Üzerine-2

Yatırımcı Gücünü Nereden Almalıdır? Bu soruya ilk etapta verilecek yanıt, şüphesiz yatırımcının “kendi öngörülerinden” olacaktır. Bu hissi bir yanıt olmak ve kabul edilmekle beraber, gerçekçi olan şu 2 genel yanıta bakalım;

  • birincisi; iç-dinamiklerinden ve
  • ikincisi; dış-dinamiklerinden olacaktır.

İç-dinamikler; yatırımcının tamamen kendi projesi/işfikri ve kendi öz-kaynaklarıdır. Bu kaynakların başında;

  • kendi insan kaynakları (kendisi ve profesyonel ekibi)
  • öz-sermayesi
  • seçtiği yatırım konusunun ve ortaya çıkartılacak ürünün cazibesi
  • ilk olması
  • yenilik içermesi
  • fonksiyonelliği
  • genele yönelik kullanım uygunluğu
  • tüketim miktarları, vb.
  • doğrudan ve güçlü iş bağlantıları
  • (varsa) sektördeki geçmişi
  • (varsa) ticari kariyeri (saygınlığı, kredibilitesi, vb)
  • (varsa) ulusal/uluslararası başarıları
  • (varsa) tanınabilirliği (medyatiklik, vb)
  • (varsa) diğer sosyal sorumluluk başarıları, vb. sayılabilir.

Dış-dinamikler; daha çok harici kaynaklar, faktörler ve desteklerdir.

Dış-dinamiklere güvenerek yola çıkmak isteyenin, tüm plan/proje ve tüm yasal bağlantılarının (anlaşmalarının) sağlam olması gerekmektedir. Üstelik bu sağlam ve doğru bilgiler, yüksek hibe ve kredi kullanımlarında çok daha fazla önem arz etmektedir.

Dış-dinamikler yani yatırım için gerekli olabilecek harici desteklerin, (bankalar, paydaşlar ve aktörler de dahil) daha çok ilerleyen zamanlar için ve gerekli/eksik noktaları güçlendirmek ve işlemlerin hızlandırılması amacıyla kullanılmasında çok faydalar olabilecektir. Dış-dinamiklere konu olan ve risk taşıyan bir diğer konu da borçlanmada yaşanabilecektir. Bir koruyucu önlem olarak, dövize endeksli kredi tercihi yerine, (eğer mümkünse) Türk parası ile borçlanma ve üstelik uzun yıllara yayılan sabit ödemeler tercih edilmelidir.

Yatırımcının Gözündeki Hedef: Bu başlık aslında bir soru olarak sorulabilir ve en can alıcı bir soru haline getirilebilir. Çünkü yatırımcının ve yatırımın (doğrudan) hedef kitlesi kastedilmektedir. Aşağıda, her yatırımcı/yatırım için geçerli olan (ürünün pazar ve müşteri niteliği ile ilgili) bir analiz verilmiştir;

Yukardaki 6 farklı seçenek içerisindeki her fırsat, yine kendi içerisindeki şartlara göre değerlendirilmelidir. Öyle teknolojik ürünler vardır ki, Hindistan’ın küçük bir şehrinde üretilmesine rağmen, tüm dünya kullanıcılarına yani insanlara ve üstelik doğrudan ulaşabilmektedir. Çünkü yerel bir perakende mağazanın, internetten sipariş geçmesi ve kısa sürelerde siparişin adrese bile gelmesi mümkündür. Öyle ürünler de vardır ki, bir yıl içerisinde sipariş ve tüketim sayıları yüzleri bile bulmaz iken, bu tür ürünün satış değerleri ise (belki de yüksek teknolojisinden dolayı) milyon dolarları geçebilmektedir. Üstelik bu değerli ara-ürün bir roketin başı, çok stratejik bir yazılım, bir uçağın kanadı yada bir reaktörün türbini de olabilmektedir.

Yukardaki seçili yatırım alanlarındaki yüksek getirinin (kârın) ve hatta sürekliliğin, ancak ve ancak teknolojik ürün seçimi ile sağlanabileceği bilinmektedir. Böyle olsa bile, hizmet sektörlerindeki bazı ürünlerin de nispeten yüksek getirisinin olması mümkündür. Buna en bildik örnek, doğrudan müşteri odaklı ve sunuma dayalı sektörlerden olan turizm ve gıda işletmecilikleridir. Daha sonra da finans sektörlerindeki kuruluşlar gelmektedir. Bankacılık, sigortacılık ve borsacılık gibi işkollarının geçmişi, (bilindiği gibi) malın seri üretimi ve küresel ticaretine konu olmasıyla beraber eski tarihlere kadar dayanır. Bir diğer bildik ve son zamanlarda ise ivme kazanan bilişim sektörüdür. Yazılım ve endüstriyel tasarıma kadar pek çok alt-dalların cazibesi artmıştır.

Geleceği olan sektörler de, yine bilgi odaklı olan hizmet sektörleri olacak gibi gözükmektedir. Ar-Ge ağırlıklı alt-konulardan fizik (daha çok enerji), biyoloji (genetik, nano-teknolojiler) ve kimya (ilaç ve katkılar) bunlardandır. Bu konular üzerinde uluslararası bilim kuruluşları ortaklaşa çalışmalar yürütmektedirler. İsviçre sınırının 100 metre altındaki CERN Laboratuvarlarında, sonsuz enerji üretebilmek için teorik-fizikçilerin yaptıkları çalışmalar ve yaşanan gelişmeler (buna) birer örnektir. Uzay çalışmaları da böyle bir mantıkla sürdürülmektedir. Çok hücreli/petekli gözü olan bazı böcek türlerinin incelenmesinden, kör olan insanlar için umut verici sonuçlar alınabilmektedir. Benzer çalışmalar tıp alanında, örneğin yapay hücre yada yapay kan üretmek üzerine de devam etmektedir. Son bir değerlendirme, daha çok devlet desteği gerektirdiği için sağlık ve eğitim gibi hizmet sektörleri için de verilebilir. Bu alanlara yapılan yatırımlar da uzun vadede çok avantajlar getirebilmektedir. Çünkü bu alanların vazgeçilmez ve cazip yönleri vardır. Yine unutulmaması gereken bir başka konu, hizmet sektörlerinde yatırım yapan ve özellikle (klasik ve ancak lokomotif olarak bilinen sektörlerden) turizm sektöründeki işletmelerin ise, daha çok KOBİ sınıfında olduklarının bilinmesidir. Bu sektör pek çok harici faktörden etkilenmeye açıktır.

Aşağıda, özellikle KOBİ sınıfındaki işletmelerin yada bu sınıfta yapılacak yatırımların etkilenebileceği harici ve olası faktörler sıralanmıştır;

Yatırımcılık, günümüzde hedef sorgusu, üretilecek olan ürünün imajı (daha çok markası) göz önünde bulundurularak bir başka soru haline getirilerek de yanıtlanabilir. Bu durumda, aşağıdaki konular ve kesimler işin içerisine girmiş olacaktır;

Yukarıdaki bilgilerden de görüldüğü gibi, doğrudan getirisi olan, uzun süreli üretim ve ticari yaşama bağlı olan önemli hedef, “markalaşmak” olarak ortaya çıkmaktadır. Bu hedefe ulaşan işletme, karşılığını borsada bulmaktadır.

Açıklama: Markaların tescil edilmesi ve uluslararası geçerlilik kazanması bilinci ise son zamanlarda çok artmıştır. Dolayısı ile de müracaatlar da artmıştır. Bu hizmeti TPE vermektedir. Ayrıca, Ticaret Bakanlığı’nın da pek çok ve yüksek oranlarda marka olmuş işletmelere, marka olmak isteyenlere markalaşma desteği vardır. Ve ayrıca, yurtdışına açılmak isteyen diğer işletmeler ise tanıtım ve küme desteklerini kullanabilmektedirler.

(NOT: 12/2. bölümün sonu…)