Betül Gökçe AKGÖL'ün 18 Kasım 2025 tarihli yazısı: İkinci İnönü Koalisyon Hükümeti
İlk Koalisyon Hükümetinin düşmesinin ardından, hükümete yakın AP’liler, YTP ile temasa geçmiş, yeni kurulacak hükümetin CHP-YTP koalisyonu şeklinde olması için çaba göstermişlerdir.
Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel ise CHP-YTP-CKMP koalisyonu üzerinde durmuştur. Gürsel, CKMP Genel Başkanvekili Hasan Dinçer ve YTP Genel Başkanı Ekrem Alican ile görüşmüş, kendilerine bu hükümet şeklini önermiştir. CKMP ve YTP bu üçlü koalisyonu olumlu karşılamış, daha önce bir koalisyon deneyimi yaşayan CHP ise geçici ve kısa ömürlü bir koalisyondan yana tavır almamıştır. Bir süre önce çeşitli partilerden istifa ederek Meclis içinde “Müstakil Grup”u oluşturan milletvekilleri ise yayınladıkları bildiride; partizanlığa son verilmesini, sosyal adalete dayanan planlı bir kalkınmanın gerçekleştirilmesi istenmiştir.
2 Haziran 1962 günü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, hükümeti kurma görevini yeniden İsmet İnönü’ye vermiştir.
Koalisyon görüşmeleri sırasında YTP ve CKMP’nin ilk şartı “siyasi af” konusu olmuştur. CKMP’nin İnönü’ye şartları şu olmuştur: “Af için en kısa sürede karar alınmalı, Tedbirler Kanunu eşit uygulanmalı, servet beyanı ve tasarruf bonosu kaldırılmalı, yerel seçimler derhal yapılmalı, özel sektör himaye görmeli.”
CHP’nin İçişleri Bakanlığında ve biri CHP’li olmak üzere üç Başbakan Yardımcılığında ısrar etmesi ve 6 seneye mahkum olanlara af çıkarılabileceği üzerinde durması, YTP’nin hükümette CHP’nin hakimiyetini kabul etmeyeceğini açıklamasına neden olmuştur. Bunun üzerine İsmet İnönü, 18 Haziran 1962 günü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’e hükümeti kurma görevini iade etmiştir.
Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in yaşanan bu çıkmazı çözmesi için İsmet İnönü’yü tekrar görevlendirmiştir. Koalisyon görüşmelerine yeniden başlanmıştır. Daha önce anlaşmazlık konusu olan İçişleri Bakanlığı ile birlikte CHP, 12 bakanlık almış, buna karşılık Devlet Planlama Teşkilatı’nı YTP’ye bırakmıştır.
24 Haziran'da CHP, YTP ve CKMP liderleri ve Bağımsızlar adına Necmi Ökten, Koalisyon Protokolünü imzalamıştır. İsmet İnönü, 2 Temmuz 1962 günü İkinci Koalisyon Hükümeti’nin programını ve kabineyi Meclis’e sunmuştur.
Tartışmalarla başlayan bu Koalisyon Hükümeti, 7 Temmuz 1962 tarihinde 259 oyla güvenoyu almıştır. Oylamaya CHP’den 165, AP’den 115, YTP’den 56, CKMP’den 30, MP’den 15 milletvekili katılmış; AP 115 red, MP 14 red 1 kabul, CHP 165 kabul, YTP 54 kabul 2 red, CKMP 28 kabul, 1 red, 1 çekimser, Bağımsızlar 12 kabul, 2 red ve 3 çekimser oy kullanmışlardır. Kabinede 11 CHP’li, 6 YTP’li, 4 CMKP’li ve 2 Bağımsız vardır.
İkinci Koalisyon Hükümeti’nin programı, ilk koalisyona göre daha geniş tutulmuştur. İç barış ve huzur, ekonomik kalkınma, özel teşebbüs, yabancı sermaye, Ortak Pazar gibi konular ele alınmıştır. Bu konularla birlikte programda dikkati çeken husus, ilk kez “sosyal adalet” kavramının gündeme getirilmiş olmasıdır. Elbette siyasal ve sendikal alana yeni katılan soldaki aktörlerin; Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun da (DİSK) bunda rolü vardır.
CHP-YTP-CKMP- Bağımsızlar Koalisyon Hükümeti, ilk koalisyon hükümetine göre daha uyumlu ve daha iyi çalışmış, koalisyon protokolünde ve programında yer alan öncelikli meseleler için çalışmaya başlamıştır.
