Betül Gökçe AKGÖL'ün 20 Haziran 2025 tarihli yazısı: Kültürel Tükeniş: Hızlı Yaşam Gelenekleri Nereye Götürüyor?
Bir zamanlar sokak aralarında yükselen ezan sesiyle sofralar kurulurdu. Bayram sabahlarında büyüklerin eli öpülür, komşuya şeker ikram etmek adettendi. Mahalle düğünleri yapılır, uzun yaz akşamlarında herkes aynı hikâyeyi farklı bir heyecanla anlatırdı. Oysa şimdi, çoğumuzun hafızasında bu sahnelerden çok, ekran görüntüleri var.
Dijital çağda her şey hızla akıyor. Teknoloji ilerliyor, iletişim kolaylaşıyor, dünya küçülüyor. Ama bu “yenilik rüzgârı” bir şeyi de beraberinde götürüyor: kolektif hafızamızı.
Artık geleneksel yemek tarifleri büyükannelerden değil, TikTok videolarından öğreniliyor. Bayramlar sosyal medyada “iyi bayramlar” görselleriyle geçiştiriliyor. Düğünler, doğumlar, hatta ölümler bile sosyal medyanın gölgesinde yaşanıyor. Kültür, sadece geçmişin hatırası değil; aynı zamanda kimliğimizin taşıyıcısıydı.
Kültürel erozyon sadece nostaljik bir kayıp değil; bir toplumun ruhsal ve sosyal dengesi için ciddi bir tehdit. Çünkü gelenekler, sadece alışkanlıklar değil, aynı zamanda aidiyetin, paylaşmanın, dayanışmanın yollarıdır. Yerel dil kaybolduğunda, o dilde anlatılmış masallar, deyimler, hatta düşünme biçimi de kaybolur. Sadece kelimeler değil, duygular da eksilir.
Bu değişimin en görünür yüzü genç kuşaklarda. Birçok çocuk artık kendi şehrinin halk ezgilerini, yerel yemeklerini ya da büyükanne-büyükbaba hikâyelerini bilmiyor. Çünkü çoğu zaman bunları aktaracak ortam kalmadı. Aile sofrası yok, uzun sohbetler yok, yaşlılarla geçirilen zaman yok. Herkes bir yerlere yetişmek zorunda; hız, hepimizi birbirimizden uzaklaştırıyor.
Peki çözüm ne? Teknolojiye düşmanlık etmek değil elbette. Aksine, teknolojiyi kültürü korumak için araç haline getirmek mümkün. Dijital arşivler, yerel hikâye anlatıcılığı projeleri, geleneksel sanatların sosyal medyada tanıtılması gibi yollarla bu zenginliği yaşatmak elimizde. Ama en önemlisi, farkına varmak. Hangi kelimeleri artık kullanmadığımızı, hangi alışkanlıkların sessizce kaybolduğunu görmek...
